Beowulf

J.R.R. Tolkien, w wieku 34 lat, podjął się zadania przetłumaczenia staroangielskiego poematu "Beowulf", który pochodzi z około VIII wieku, choć został zapisany prawdopodobnie na początku XI wieku. Ukończone w 1926 roku tłumaczenie było dla Tolkiena dziełem, do którego powracał, nanosił poprawki, ale nigdy nie planował go publikować. Dopiero jego syn, Christopher Tolkien, zdecydował się na udostępnienie tego wyjątkowego dzieła światu.

W tłumaczeniu towarzyszy obszerny komentarz, który Tolkien przygotował w formie wykładów wykładanych w latach trzydziestych na Uniwersytecie Oksfordzkim. Te wykłady ujawniają nie tylko proces tłumaczenia, ale także dają wgląd w głęboką wiedzę i swobodę, z jaką Tolkien poruszał się po meandrach literatury i historii tamtego okresu.

Nieodłączną cechą tego tłumaczenia jest staranność, z jaką Tolkien podchodzi do szczegółów oraz tła historycznego, co sprawia, że wizja epoki staje się wyraźna i żywa. Odczuwa się, jakby był bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń; był świadkiem rozmów Beowulfa z jego wojownikami w Danii, kłótni z Unferthem oraz spoglądania ze zgrozą na straszną rękę Grendela wiszącą w Heorocie.

Tolkien w swoich wykładach prezentuje także szeroką analizę literackiego kontekstu "Beowulfa" oraz poruszanych w niej tematów. W szczególności uwydatnia on, jak opowieść o smoku nie jest tylko kolejną legendą o skarbie, ale ma głębsze związki z przeszłością pogańską i tragiczną atmosferą otaczającą tę opowieść. Analizuje również współistnienie pogańskich i chrześcijańskich elementów oraz wyjaśnia subtelną ironię i skomplikowane relacje dynastyczne obecne w poemacie.

Christopher Tolkien wzbogacił tłumaczenie o opowieść napisaną przez swojego ojca w staroangielskim, która przedstawia możliwy wygląd historii Beowulfa jako czystej ludowej opowieści, wyzbytej wszelkich ideologicznych i historycznych zawirowań.