Henryk Rzewuski - sylwetka autora

Henryk Rzewuski herbu Krzywda, znany również pod pseudonimem Jarosz Bejła, urodził się 3 maja 1791 roku w Sławucie na Wołyniu, a zmarł 28 lutego 1866 roku w Cudnowie na Wołyniu. Był polskim pisarzem i publicystą. Pochodził z polskiej rodziny magnackiej. Jego ojcem był Adam Wawrzyniec, polityczny pisarz i poseł, a pradziadkiem Wacław Rzewuski, hetman wielki koronny, zesłany w latach 1767-1773 przez rosyjskiego posła Nikołaja Repnina do Kaługi. Henryk był także bratem Karoliny Rozalii Tekli Sobańskiej, Eweliny Hańskiej oraz Adama Rzewuskiego, generała rosyjskiego.

W młodości Rzewuski odbywał służbę wojskową w Księstwie Warszawskim. Mieszkał przez pewien okres w Petersburgu, a także poza granicami kraju. Ostatnie lata swojego życia spędził w Cudnowie. Rzewuski wiele podróżował, m.in. w roku 1825 odwiedził Krym z Adamem Mickiewiczem. W późniejszym czasie spotkali się także w Rzymie; Rzewuski wzbudził zainteresowanie Mickiewicza swoimi opowieściami o staroszlacheckim życiu, co zainspirowało pisarza do stworzenia „Pana Tadeusza”.

Rzewuski jest twórcą gatunku zwanego gawędą szlachecką, której początki datuje się na jego dzieło „Pamiątki Pana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego”. Charakteryzuje się ono oryginalnością pomysłu i doskonałym przedstawieniem tradycyjnej atmosfery z obiektywnym humorem. Utwór ten miał wpływ nie tylko na Mickiewicza, ale także zainspirował Henryka Sienkiewicza. Cykl opowieści Rzewuskiego skupia się na barwnych postaciach kultury szlacheckiej, takich jak słynny książę Pan Kochanek i jego zwolennicy, nazywani „klientami”.

Rzewuski był również ideologiem „koterii petersburskiej”, ugrupowania konserwatystów opowiadających się za zachowaniem stosunków feudalnych i podległości względem Rosji. W latach 1850-1856 pełnił funkcję urzędnika do specjalnych poruczeń przy namiestniku carskim Paskiewiczu oraz był redaktorem „Dziennika Warszawskiego” od 1851 roku.