1985

Anthony Burgess, angielski pisarz, kompozytor i filolog, znany z wykładowczej działalności na Uniwersytecie w Birmingham, zasłynął jako autor około 40 powieści oraz licznych esejów i biografii. Jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem jest "Mechaniczna pomarańcza", kluczowe dla światowej literatury XX wieku dzieło dystopijne. Tym tropem podążył dalej, tworząc swoją kontynuację dyskusji z dystopijną wizją świata, którą zaprezentował w powieści "1985". Jako interesujący głos w debacie nad totalitaryzmem, Burgess skontrastował swoją wizję z "1984" George'a Orwella. Choć dla wielu brytyjczyków lewicujących powieść Orwella była krytyką powojennej Wielkiej Brytanii, dla zewnętrznych czytelników, w tym Polaków, przybierała formę paszkwilu na komunizm.

Dzieło "1985" składa się z dwu części. Pierwsza to esej oraz wywiad, w którym Burgess próbuje zrozumieć i zinterpretować świat przedstawiony w "1984". Druga, napisana w 1978 roku, to mroczna wizja, przedstawiająca Zjednoczone Królestwo jako Zuklandię w 1985 roku, w której bohater Bevin Jones zbliża się do autodestrukcji. Jego imię odnosi się do Winstona Smitha z powieści Orwella – podczas gdy Winston przywołuje postać Churchilla, Bevin nawiązuje do Ernesta Bevina, zasłużonego w demontażu brytyjskiego imperium ministra spraw zagranicznych.

Podczas gdy Orwell w latach 40. obawiał się potęgi państwa totalitarnego, Burgess w latach 70. martwił się o jego słabość. W Zuklandii gangi młodocianych przejmują kontrolę ulic, gospodarka jest niszczona przez związki zawodowe i inne grupy interesu, a wpływy zagranicznych kultur – reprezentowanych głównie przez muzułmanów i Arabów – zmieniają angielski krajobraz społeczny. Choć nie ma tu Wielkiego Brata ani powszechnej inwigilacji, chaos, który Burgess opisuje, okazuje się równie przerażający. Jego prognozy, choć ponure, zmuszają do refleksji nad kondycją państwa i wpływem różnorodnych sił na jego przyszłość, czyniąc go autorem nie tylko wybitnym, ale i proroczym.