Złota gałąź. Studia z magii i religii

"Złota gałąź" autorstwa sir Jamesa Georga Frazera to niekwestionowana klasyka w dziedzinie antropologii społecznej, ceniona za głębokość analiz i szeroki zakres poruszanych tematów. Książka rozpoczyna się inspiracją płynącą z dzieła J.M.W. Turnera noszącego ten sam tytuł — "The Golden Bough" z 1834 roku, które wprowadza nas w tajemniczy świat rytuałów związanych z pewnym jeziorem zwanego przez starożytnych Zwierciadłem Diany.

Leśne otoczenie w pobliżu jeziora Nemi w starożytności bywało sceną dramatycznych wydarzeń, które powtarzały się nieprzerwanie. Na północnym brzegu jeziora, pod kamienistą skałą, na której obecnie znajduje się nowoczesna wioska Nemi, istniał święty zagajnik oraz sanktuarium poświęcone Dianie Leśnej (Dianie Nemorensis). Wspomniany zagajnik i jezioro bywały również określane mianem Arycji, choć historyczne miasteczko o tej nazwie (dzisiejsza La Riccia) było położone około trzech mil dalej, u stóp Góry Albańskiej. Jezioro, umiejscowione na zboczu w zagłębieniu krateru, oddzielał od miasteczka stromy stok.

W centralnym punkcie tego świętego zagajnika stało drzewo, wokół którego krążyła przez całą dobę tajemnicza postać. Ów człowiek, z nagim mieczem w dłoni, nieustannie badał otoczenie, jakby gotów na atak ze strony wroga. Rola tego człowieka była złożona – był on zarówno kapłanem, jak i mordercą, nieustannie wypatrującym swojego przyszłego mordercy, który przejmie po nim funkcję kapłana. Prawo sanktuarium było nieubłagane: nowy kapłan musiał zgładzić swojego poprzednika, po czym sprawował swój urząd aż do własnej śmierci z ręki bardziej silnego i sprytnego następcy. Ten zaskakujący rytuał nieustannie wzbudzał pytania i potrzebę zrozumienia jego genezy.

Frazer prowadzi czytelnika przez meandry tej historii z niezwykłą wnikliwością, odsłaniając zróżnicowane aspekty rytuałów i wierzeń, które ukształtowały dawne społeczności.