Warszawski teatr 1918

Teatr zawsze odgrywał istotną rolę w społecznym i kulturowym życiu, będąc zarówno jego obserwatorem, jak i uczestnikiem. To właśnie zainspirowało autora do stworzenia niekonwencjonalnego kalendarium teatralnego z 1918 roku, które, oprócz faktów związanych stricte z teatrem, uwzględnia także wydarzenia gospodarcze, społeczne i ciekawostki z życia tamtejszego miasta. Jego celem było stworzenie silva rerum, czyli zapisu, w którym różnorodne wydarzenia łączą się w całość, dając chociażby częściowy obraz ówczesnej Warszawy. Narracja książki nierzadko przybiera subiektywny charakter, próbując oddać atmosferę roku 1918 oczami mieszkańca miasta, bywalca teatrów, jednak nie przekraczając przy tym granic beletrystyki.

W recenzji profesora Komorowskiego czytamy: „O roku ów! Kto ciebie widział w naszym kraju? Warszawski teatr 1918, nowa książka Tomasza Mościckiego, oddaje wrażenie, jakby autor rzeczywiście doświadczył tego unikalnego roku polskiej niepodległości. Przemieszczał się między teatrami i kabaretami, podziwiał występy Ursteina i Osterwy, z niecierpliwością czekał na Piłsudskiego, jak wszyscy”. Mimo że Mościcki tak naprawdę bazował na analizie dokumentów, relacji i prasy, efekt jego pracy z powodzeniem oddaje atmosferę tego czasu.

We wstępie zatytułowanym "Prowizorium" autor stawia fundamentalne pytanie dotyczące historii warszawskiego teatru: kiedy w rzeczywistości rozpoczął się wiek XX? Odpowiada, że nie było to otwarcie Teatru Polskiego, lecz wycofanie się Rosjan i rozwiązanie Warszawskich Teatrów Rządowych w 1915 roku. Kluczowe wydarzenia Wielkiej Wojny od 1915 roku stanowią sedno tego wstępu, ukazującego szerszy kontekst polityczny i społeczny niezbędny do zrozumienia historii teatru w latach burzliwego przełomu.

Relacja wydarzeń, zarówno teatralnych, jak i politycznych, jest precyzyjnie napisana. Autor nie szczędzi cytatów, wydobywając z zapomnienia teksty wierszy, piosenek i skeczów, co znacznie wzbogaca książkę i uprzyjemnia jej lekturę. Zgodnie z powiedzeniem, książka ta znajdzie swoje miejsce w czołówce prac z zakresu teatrologii, interesując szerokie grono odbiorców, od miłośników teatru, przez studentów, po profesorów. Jak twierdzi jeden z recenzentów, każdy mieszkaniec Warszawy powinien ją przeczytać.