Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy

Album jest rezultatem dwóch edycji konkursu plastycznego organizowanego przez Instytut Pamięci Narodowej, zatytułowanego „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy...”, które odbyły się w latach 2010 i 2011. Zadaniem uczestników, w większości uczniów, było stworzenie karty albumowej mającej na celu upamiętnienie jednej z ofiar Zbrodni Katyńskiej. Wysoki poziom artystyczny i duże zainteresowanie, jakie wzbudziły te edycje, skłoniły organizatorów do publikacji wyróżnionych prac. Każda praca zamieszczona w albumie jest unikalna, zarówno pod względem indywidualnego ujęcia losów ofiar, jak i formy artystycznej, w której została wykonana. Upamiętnione osoby to m.in. żołnierze kampanii wrześniowej z 1939 roku, policjanci, funkcjonariusze straży granicznej oraz cywile – zarówno znane postaci historyczne, jak i zwykli obywatele II Rzeczypospolitej.

Publikacja ta stanowi połączenie albumu i opracowania popularyzatorskiego, oferując ważne walory edukacyjne i wychowawcze poprzez włączenie młodzieży w proces odtwarzania historii. Zawiera eseje na temat Zbrodni Katyńskiej, prace nagrodzone w konkursie, biogramy 64 ofiar, a także fotografie i dokumenty z nimi związane. Album kończy się opisami dwóch edukacyjnych wyjazdów do miejsc pamięci we Wschodniej Europie, w tym do Katynia i Charkowa. W publikacji odnaleźć można fragmenty dokumentów źródłowych, wypowiedzi polityków, a także relacje i listy związane ze Zbrodnią Katyńską i jej ofiarami, które stanowią ważny komentarz historyczny. Odwzorowanie losów jednostek i ukazanie ich życia na tle wydarzeń historycznych pozwala uniknąć anonimowości w opowiadaniu historii. Dzięki temu udaje się spełnić intencje organizatorów konkursu w godnym upamiętnieniu ofiar.