Śmierć przybywa do Pemberley

Kiedy po raz pierwszy usłyszałem, że P.D. James współpracuje z ukochanymi bohaterami Jane Austen, poczułam w równym stopniu dreszczyk emocji i przerażenie. Czy wielka dama zbrodni może wpleść tajemnicę morderstwa w łagodny świat „Dumy i uprzedzenia” bez deptania pierwiosnka Elizabeth Bennet? Uwaga spoiler: w większości jej się to udaje, ale nie bez pozostawienia mnie łapczywie popijającego herbatę i szepczącego: „Cóż, to było... coś”.

Akcja „Śmierć przybywa do Pemberley” rozpoczyna się sześć lat po tym, jak Darcy i Elizabeth wymienili śluby w St. James's. Ich przystojni chłopcy, Fitzwilliam i Charles, biegają po wielkich salach Pemberley, a wszystko wydaje się spokojne jak spokojny poranek w Krainie Jezior. Jane i Bingley mieszkają w pobliżu, Georgiana Darcy rozkwita jako dorosła kobieta (a fani Austen będą ściskać perły na wzmiankę o niej), a posiadłość szumi sezonowymi przygotowaniami do corocznego jesiennego balu. Krótko mówiąc, życie jest tak słodkie, jak miodowe bułeczki pani Reynolds - do czasu, gdy Lydia Wickham rozbija przyjęcie w prawdziwym stylu Wickhama. Przybywa zdyszana i zalana łzami, aby poinformować, że jej mąż - tak, Wickham - został zamordowany.

W tym momencie moje serce biło jak kopyta zwycięzcy Derby. P.D. James robi to, co potrafi najlepiej: odsłania warstwy szlacheckiego społeczeństwa, aby ujawnić oszustwa, tajne długi i dawne zazdrości. Nagle każdy dżentelmen w fularze staje się podejrzany, a każda dama robiąca na drutach przy kominku skrywa jakąś półprawdę. Uroczyste, niemal gotyckie sale Pemberley zmieniają się z austenowskiej idylli w scenę zdrady i szantażu. A Dalgliesh? Nigdzie go nie ma - to rodzina krwi Elżbiety w kryzysie, a Darcy musi żonglować swoją nową rolą paterfamilias z rolą bystrego detektywa. To zachwycające odwrócenie ról: wielki bohater literacki zmienia się w detektywa-amatora z ostrym humorem swojej żony w gotowości.

Najbardziej podobał mi się szacunek James dla jej materiału źródłowego. Uchwyciła ton Austen bez naśladownictwa: błyskotliwe spostrzeżenia Elżbiety wydają się całkowicie autentyczne, a dręczone sumienie Darcy'ego nad rodzinnym honorem i moralnym obowiązkiem brzmi prawdziwie. Procedury prawne - wtrącenia Jenningsa, czytanie listów, sporządzanie list świadków - są obsługiwane ze staranną precyzją mistrza ślusarskiego. Kiedy toczy się proces, miałem gęsią skórkę: nie z powodu krwi (prawie jej nie ma), ale z powodu moralnego ciężaru zeznań świadków i surowego bólu reputacji wiszącej na szali.

Jednak pomimo całej swojej sprytu „Śmierć przybywa do Pemberley” nie jest pozbawiony potknięć. Początkowe rozdziały spędzają trochę za dużo czasu na ponownym ustalaniu postaci i historii - czy naprawdę potrzebowaliśmy kolejnego podsumowania służalczości pana Collinsa? Ponadto, rozwiązanie zagadki, choć satysfakcjonujące w swojej logice, nie jest tak mocne jak w powieściach kryminalnych Jamesa. Chciałem czegoś mroczniejszego, bardziej zuchwałego - czegoś, co wyrwałoby mnie z grzecznych salonów Austen do zacienionych korytarzy Jamesa.

I tak, brakowało mi więcej tej elektrycznej interakcji Darcy-Elizabeth. Dzielą się dowcipnymi przekomarzaniami i czułymi spojrzeniami, ale tęsknimy za powoli rozpalającą się iskrą, która trzaskała przez pierwszą wiosnę w Pemberley. Tutaj czasami czują się jak dwoje poważnych menedżerów radzących sobie z kryzysem, a nie jak zakochani w sobie kochankowie, którzy rozpalają namiętność w obliczu niebezpieczeństwa.

Mimo to, obserwowanie, jak świat Austen dojrzewa pod piórem James, wywołuje dreszczyk emocji. „Śmierć przybywa do Pemberley” jest jak założenie jedwabnej sukni balowej na seans: wkraczasz w znajomy taniec tylko po to, by odkryć, że najdalsze zakątki pokoju skrywają upiorne sekrety. Jeśli uwielbiasz „Dumę i uprzedzenie” i pragniesz mózgowej łamigłówki, która nadal pozwala ci zwrócić karty po herbacie, rozkoszujesz się tym połączeniem manier i morderstwa. Może nie jest to bezbłędne zderzenie dwóch literackich tytanów, ale to porywający walc - i jestem gotowy dołączyć ponownie, gdy tylko kolejny szept skandalu przebije się przez sosny Pemberley.