Rzeczpospolita uczonych

Książka ta przedstawia dogłębną analizę współpracy akademickiej pomiędzy polskimi i ukraińskimi intelektualistami na emigracji w Stanach Zjednoczonych w latach 1939–1991. W okresie tym, charakteryzowanym przez napięcia zimnej wojny i dominację Związku Radzieckiego, Zachód, zwłaszcza Stany Zjednoczone, traktował Ukrainę jedynie jako część imperium rosyjskiego, co marginalizowało jej historię i tożsamość narodową. Autorka akcentuje, jak polscy i ukraińscy uczeni na emigracji starali się przeciwstawić tej uproszczonej, rusocentrycznej perspektywie, dążąc do uznania Ukrainy jako odrębnego podmiotu w badaniach nad Europą Środkowo-Wschodnią.

W centrum uwagi książki znajduje się idea "Rzeczypospolitej uczonych" – wspólnoty intelektualnej, która pomimo narodowych i politycznych różnic jednoczyła Polaków i Ukraińców w poszukiwaniu dialogu i współpracy na polu naukowym. Odwołanie to nawiązuje do dawnej Rzeczypospolitej i symbolizuje wspólne dziedzictwo oraz solidarność, które intelektualiści starali się wykorzystać, by przezwyciężyć polityczne podziały i historyczne konflikty. Publikacja zwraca także uwagę na współczesne próby "dekolonizacji" myślenia o historii regionu, co zyskało na znaczeniu po rosyjskiej agresji na Ukrainę w 2022 roku.

Stanowi ona ważny głos w dyskusji na temat zmiany zachodniego postrzegania Ukrainy, podkreślając konieczność zerwania z wieloletnią marginalizacją tego kraju w badaniach naukowych. Czytelnik zyska wgląd nie tylko w zawiłe początki studiów ukraińskich i polskich w Stanach Zjednoczonych, które rozwijały się w cieniu rusocentrycznej sowietologii, lecz także zapozna się z szerokim krajobrazem życia intelektualnego emigracji polskiej i ukraińskiej. Szczególnym atutem jest możliwość obserwacji historii dialogu polsko-ukraińskiego przed 1991 rokiem.