Proskrypcja w nowej odsłonie. Niemieckie listy gończe w przededniu i początkach II wojny światowej

Książka autorstwa Grzegorza Bębnika bada wykorzystanie list proskrypcyjnych przez Niemcy w czasie okupacji Polski. Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa III Rzeszy przygotowali wcześniej alfabetyczny rejestr nazwisk Polaków uznawanych za potencjalnie niebezpiecznych dla okupantów, z przeznaczeniem do szybkiego aresztowania i eliminacji, co zostało wdrożone przez Einsatzgruppen. Ten rejestr przetrwał jako Sonderfahndungsbuch Polen, czyli Specjalna księga gończa dla Polski, choć był to jeden z kilku takich dokumentów. Znane są także wzmianki o wcześniejszej, obecnie zaginionej, Specjalnej liście gończej dla Polski, zwanej Sonderfahndungsliste Polen.

Pojęcie proskrypcji, które początkowo w starożytnym Rzymie oznaczało sprzedaż majątku dłużnika, przeszło znaczną ewolucję aż do czasów II wojny światowej. Autor analizuje rozwój tego narzędzia na ziemiach niemieckich aż do okresu nazistowskiego oraz jego wykorzystanie do celów polityki okupacyjnej. Jak powstawały te listy? Kto miał się na nich znaleźć? Jakie było ich późniejsze zastosowanie przez służby bezpieczeństwa? Grzegorz Bębnik stara się odpowiedzieć na te pytania, nie tylko przez analizę istniejącego dokumentu gończego dla Polski, lecz także przez porównania z innymi publikacjami tego typu, przygotowanymi na wypadek inwazji na kraje Europy Zachodniej.

Bębnik przeprowadza szczegółową rekonstrukcję genezy i chronologii obecnie znanej wersji Sonderfahndungsbuch Polen. Jego wnikliwe badania i dobrze uzasadnione wnioski dotyczące czasu, miejsca i autorów tej księgi staną się prawdopodobnie kluczowym punktem odniesienia w polskiej historiografii. Ta monografia pozwoli na usystematyzowanie wiedzy o niemieckich listach gończych, które dotychczas były często przedstawiane w błędny i nieprecyzyjny sposób, co zauważa prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek.