Poza dobrem i złem

Rozważania Fryderyka Nietzschego, jednego z najważniejszych niemieckich filozofów, koncentrują się na wyzwaniach stawianych tradycyjnym wartościom moralnym. Jak zauważa Z. Kuderowicz, Nietzschego koncepcja immoralizmu polega na przekraczaniu granic dobra i zła, negując dotychczasowe altruistyczne ideały i hierarchie wartości, w których moralność odgrywa kluczową rolę. Immoralizm ten wzywa do krytycznego spojrzenia na wszelkie wartości, kwestionując użyteczność pojęcia dobra i moralnego wartościowania.

Celem Nietzschego nie jest redefinicja moralnego dobra, lecz całkowite usunięcie kryteriów moralnych z procesów oceniania. Jednak Kuderowicz podkreśla, że immoralizm nie oznacza zaniechania wszelkich zasad oceny. W jego ramach Nietzsche dąży do stworzenia nowych zasad, które będą służyć ocenie zarówno jednostki, jak i społeczeństwa.

Filozoficzne eksploracje Nietzschego prowadzą do sytuacji, w której rozpadają się tradycyjne punkty odniesienia ("Czy jest jeszcze jakieś 'na górze' i jakieś 'na dole'?"). Sam Nietzsche jawi się jako "dynamit" ("Nie jestem człowiekiem, jestem dynamitem"), rozrywając na kawałki nasze wcześniejsze wyobrażenia i kierunki życia ("Czy nie spadamy bez ustanku? W tył, w bok, wprzód, we wszystkie strony?"). W chaosie, który powstaje, pojawia się nicość ("Czy nie błądzimy jak przez nieskończoną nicość?"), ukazując fundamentalny konflikt między istnieniem a nicością.