Ostatnia kolonia. Jednostka przeciw imperium

Po zakończeniu II wojny światowej świat wszedł w nową fazę, a dekolonizacja stała się priorytetem na arenie międzynarodowej. Wielka Brytania pozornie wspierała te zmiany, jednak kulisy jej działań przedstawiają inny obraz. W latach 60. XX wieku podjęto tajną decyzję – Brytyjczycy oddali Stanom Zjednoczonym część archipelagu Czagos na potrzeby budowy bazy wojskowej, czyniąc z niego Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego. Samowolne ustanowienie nowej kolonii wiązało się z przymusowym wysiedleniem wszystkich mieszkańców, które dotknęło także młodą Liseby Elys. „Jeden kufer, żadnych zwierząt” – te słowa definiowały brutalność kolonizatorów.

Przez wiele lat władze Mauritiusa ubiegały się o zwrot Czagos, a w ostatnich dziesięciu latach sprawa przykuła szczególną uwagę Philippa Sandsa. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze musiał zmierzyć się z kluczowym pytaniem: czy Wielka Brytania postąpiła niezgodnie z prawem, a jeśli tak, to czy Liseby Elys oraz jej współmieszkańcy mogą wrócić na swoją rodzinną ziemię?

„Ostatnia kolonia” to fascynująca książka opisująca ewolucję nowoczesnego prawa międzynarodowego i nieustępliwą walkę o sprawiedliwość. Prezentuje nie tylko dramaty sądowe, ale także osobiste historie prowadzące do przełomowego wyroku. Jest to opowieść ukazująca złożoną relację między prawem, polityką i historią, jednocześnie budzącą smutek i nadzieję. Smutek pojawia się, gdy widzimy, że człowiek nie zawsze jest w centrum prawa, nadzieja – gdy widzimy, że marginalne idee z czasem mogą wpłynąć na nowe rozumienie prawnych zasad.

Philippe Sands, autor tej niebanalnej pozycji, jest profesorem prawa na University College London i czynnym adwokatem w Matrix Chambers. Wielokrotnie stawał przed międzynarodowymi trybunałami w sprawach związanych m.in. z Chile, Jugosławią, Rwandą czy Czagos. Jego książki, takie jak „Lawless World” i „Torture Team”, zdobyły uznanie na całym świecie, a „Powrót do Lwowa” dostał prestiżowe nagrody jak Baillie Gifford Prize oraz British Book Award. „Ostatnia kolonia” została wyróżniona poprzez umieszczenie jej na krótkiej liście do The Orwell Prize w kategorii książki o tematyce politycznej w 2023 roku.