Nasza nerwowa planeta

Haig to autor, którego cenię za szczerość. Pisał już o depresji, o próbie samobójczej, o ucieczce w fikcję („Biblioteka o północy”), a teraz pisze o świecie, który wszyscy niby znamy, ale nie do końca potrafimy ogarnąć. „Nasza nerwowa planeta” to nie poradnik. To raczej zbiór myśli, notatek, czasem luźnych refleksji, które układają się w spójną diagnozę współczesności. I o ile brzmi to poważnie, to Haig robi to z typową dla siebie lekkością. Czyta się to jak rozmowę przy kawie z kimś, kto ma odwagę przyznać, że życie bywa przytłaczające.

Nie wiem, czy to książka dla każdego, ale na pewno dla każdego, kto kiedykolwiek poczuł, że tempo życia go przerasta. Dla tych, którzy nie pamiętają, kiedy ostatnio odpoczęli. Dla tych, którzy czują się winni, gdy nic nie robią. Dla tych, którzy łapią się na tym, że porównują swoje życie do kogoś z Instagrama i zawsze wychodzą z tego porównania gorzej. Haig rozkłada to wszystko na czynniki pierwsze. Pisze o tym, jak technologia miała nam ułatwić życie, a zamiast tego sprawiła, że jesteśmy cały czas „włączani”.

Niektóre fragmenty czytałam z wrażeniem, że autor zagląda mi przez ramię do telefonu. O powiadomieniach, które rozpraszają. O wiadomościach, które potrafią wywołać napad lęku. O kulturze, która karmi się naszymi niepewnościami, a potem sprzedaje nam rozwiązania w postaci kremów, aplikacji i motywacyjnych haseł. To wszystko brzmi jak banał, dopóki nie przeczyta się tego w jego wydaniu.

Haig ma dar. Potrafi mówić o rzeczach trudnych bez moralizowania. W tym sensie przypomina mi Allaina de Bottona albo Olivera Burkemana, ale jest bardziej osobisty. Mniej akademicki, bardziej ludzki. Pisze, jakby sam był w środku tego chaosu (bo był) i próbuje znaleźć sposób, by z niego wyjść, a przy okazji zabiera nas ze sobą.

Podoba mi się, że nie udaje eksperta. Nie daje dziesięciu kroków do szczęścia, nie mówi „wyłącz telefon, idź na spacer”. Raczej zadaje pytania, które zostają z nami długo po lekturze. Co właściwie znaczy być spokojnym w świecie, który nigdy nie śpi? Czy naprawdę musimy być dostępni 24/7? Czy praca, w której spędzamy większość życia, jest warta ceny, jaką płacimy naszym zdrowiem psychicznym?

Każdy rozdział to inna refleksja. O mediach, o wizerunku, o samotności w tłumie. Czasem to jedno zdanie, które nagle otwiera oczy. Niektóre fragmenty przypominają poezję, inne eseje. Wszystkie składają się na coś, co można czytać powoli, po kawałku. To nie jest książka na jeden wieczór. Raczej na kilka wieczorów, najlepiej bez telefonu obok.

Najbardziej poruszył mnie sposób, w jaki Haig pisze o nadziei. Nie w sposób naiwny, tylko szczery. Nie mówi, że świat stanie się spokojniejszy. Mówi, że my możemy się nim mniej przejmować. I że w tym tkwi siła. Bo chociaż tempo życia się nie zmieni, możemy przynajmniej nauczyć się nie dawać się mu całkowicie pochłonąć.

Czytając „Naszą nerwową planetę”, miałam podobne wrażenie jak przy „Roku magicznego myślenia” Didion, to ten sam ton uczciwego zdziwienia wobec świata, który przestał mieć sens. Z tą różnicą, że Haig zamiast rozpaczy wybiera empatię. Nie mówi „wszystko się zawaliło”, tylko „spokojnie, to normalne, że się boisz”.

Po tej książce czuję, że chcę żyć trochę wolniej. Nie dlatego, że ktoś mi kazał, tylko dlatego, że nagle przypomniałam sobie, po co. Haig nie daje gotowych recept, ale daje coś lepszego - świadomość, że nie jesteśmy sami w tym szumie.

Jeśli szukasz książki, która pomoże ci na chwilę zatrzymać świat, to właśnie ta. Ale uwaga - nie zmieni twojego życia w trzy dni. Po prostu sprawi, że zacznie ci się chcieć o siebie zadbać. I w dzisiejszych czasach to już bardzo dużo.