Musisz tam wrócić. Historia przyjaźni Lusi Gelmont i Zuzanny Ginczanki

Maria Stauber w swojej książce przedstawia literackie wspomnienia o młodości swojej matki Lusi Stauber, która łączyła głęboką przyjaźń z Zuzanną Ginczanką. Ginczanka, uznawana za jedną z wybitniejszych poetek okresu międzywojennego, związana była z grupami literackimi Skamander i Szpilki. Wielu uważało ją za bardziej utalentowaną od samego Juliana Tuwima. Pośród jej znajomych były największe osobistości literackie dwudziestolecia, jednak jej życie zakończyło się tragicznie w wieku 27 lat, gdy została zamordowana przez gestapo w Krakowie w 1944 roku. Ucieczkę z rodzinnego Lwowa wymusiła na niej zdrada ze strony sąsiadów.

Osoba Ginczanki burzyła konwencje i stereotypy tamtych czasów. Izolda Kiec pisała o niej jako o osobie, która nie potrzebowała męskiej aprobaty, aby odnaleźć swoje miejsce w świecie literatury. W 1936 roku ukazał się jej jedyny tom poetycki „O centaurach”, który zdobył sobie uznanie dzięki nieprzeciętnym wierszom i urzekającej urodzie poetki, która oczarowała międzywojenną Warszawę. Choć minęło ponad siedemdziesiąt lat od jej tragicznej śmierci, twórczość Ginczanki jest nadal ceniona, choć pozostaje poza głównym kanonem literackim.

Książka „Musisz tam wrócić” wyróżnia się nie tylko ze względu na jej formę – dialog córki z matką, która w obliczu upływu lat zmaga się z trudami życia i opowiadania historii. To także świetne świadectwo przedwojennej, wielokulturowej Polski uwikłanej w wojenny chaos, kontrastujące z triumfem życia i mocy humoru oraz otwartości na świat, które przetrwały mimo wszystko.

Maria Stauber urodziła się w Warszawie w rodzinie ocalonych z Holokaustu, którzy należeli do grona szanowanych lekarzy działających po wojnie. Po wydarzeniach 1968 roku opuścili Polskę, osiedlając się we Frankfurcie. Studiując na ASP, Maria wyjechała w 1973 roku do Francji, gdzie pracowała jako architekt wnętrz. Debiut literacki osiągnęła poprzez opowiadania w „Czasie Kultury” i „Literaturze”. W 2001 roku opublikowała zbiór opowiadań „Z daleka i z bliska”, a potem, w 2004 roku, „Portret niedokończony” o swoim mężu Stanisławie Latałło, zmarłym w Himalajach. Była korespondentką „Zeszytów Literackich” i przetłumaczyła sztukę Christiana Simona o Misi Godebskiej.