Mój przyjaciel zdrajca

Ryszard Kukliński to postać, która wzbudza skrajne emocje. Dla niektórych pozostaje zdrajcą, dla innych – bohaterem. Gdy spotkał się z Marią Nurowską w Waszyngtonie, poprosił ją, aby opisała go z jego nieidealnościami i błędami, które popełnił. Pragnął, aby ludzie zapamiętali go jako człowieka, a nie jako mitycznego agenta o niezwykłych zdolnościach. Z jednym jednak zastrzeżeniem – książka miała zostać opublikowana dopiero po jego odejściu. W 2002 roku Nurowskiej wydawało się, że ma sporo czasu na zebranie wywiadów i materiałów, lecz po jego śmierci w 2004 roku pozostało jej wiele pytań bez odpowiedzi.

Kukliński zdążył opowiedzieć pisarce o najważniejszej decyzji w swoim życiu, gdy postanowił samotnie stanąć przeciwko opresyjnemu systemowi. Podzielił się wspomnieniami o pierwszych kontaktach z Amerykanami, metodach przekazywania informacji, alibi zapewnianym przez kobiety oraz chwilach, kiedy bali się demaskacji. Opowiadał o swoim pierwszym mieszkaniu we Wrocławiu, które było na tyle przestronne, że mógł po nim jeździć na wrotkach, i o swojej suczce Kamie, którą bardzo kochał. Z ogromnym sentymentem wspominał dziewczynkę w niebieskiej sukience, która została jego żoną, a także mówił o swoich pierwszych romansach i wielkich uczuciach. Nie omieszkał wspomnieć o ucieczce z PRL-u, zmaganiach z gryzoniami w Ameryce i tragicznym losie swoich dwóch synów.

Dziś Kukliński jest symbolem, który jedni chętnie upamiętniają kwiatami, inni zaś odrzucają z niechęcią. Jego historia zapewne znajdzie swoje miejsce w podręcznikach szkolnych, ale niewielu zastanowi się, kim był naprawdę. To pytanie, które stawia książka Marii Nurowskiej, nie dotyczy wyłącznie tego, czy Kukliński był zdrajcą czy bohaterem, lecz ukazuje jego prawdziwą naturę jako człowieka.