Ludwik Rajchman. Życie w służbie ludzkości

Kimże jest zwykły urzędnik organizacji międzynarodowych, jeśli nie niezwykłym bohaterem? Marta Balińska w swojej biografii przedstawia Ludwika Rajchmana jako niezwykłą postać naszych czasów. Ten pionier interwencji humanitarnej i obrońca narodów pod jarzmem kolonializmu był zarówno mistrzem dyplomacji, jak i wojownikiem w walce z epidemiami. Rajchman przyszedł na świat w 1881 roku w Warszawie w inteligenckiej, żydowskiej rodzinie, która jednocześnie była zaangażowana w polski patriotyzm i socjalizm. Studiując medycynę, brał także udział w działalności przeciwko caratowi. Jego wybitne zdolności i cechy osobowości w 1921 roku zapewniły mu stanowisko szefa Sekcji Higieny Ligi Narodów. Dzięki tej funkcji walczył z tyfusem w Europie Środkowo-Wschodniej, wspierał rozwój opieki zdrowotnej w ZSRR, a także pracował nad włączeniem Niemiec do międzynarodowych organizacji.

Nie zawsze jednak spotykał się ze zrozumieniem. Był krytycznie postrzegany przez konserwatywne kręgi dyplomatów oraz reżimy faszystowskie. Jako demokratyczny Polak i internacjonalista, organizując wsparcie dla Chińczyków po japońskiej agresji, naraził się również europejskim kolonialistom. W 1945 roku przyczynił się do powstania Światowej Organizacji Zdrowia, a wkrótce potem wysunął inicjatywę utworzenia UNICEF-u, którego został pierwszym przewodniczącym. Jego postępowe poglądy i niechęć do dogmatów zmusiły go do opuszczenia Stanów Zjednoczonych z powodu maccartyzmu. Jednak również w bloku sowieckim nieufność odciągnęła go od Polski, którą tak bardzo cenił. Zmarł we Francji w 1965 roku.

Przez pryzmat życia Rajchmana, Balińska zabiera nas w podróż po najważniejszych wydarzeniach XX wieku: od utworzenia Ligi Narodów, przez rosyjską wojnę domową i klęskę głodu, po międzywojenne manewry międzynarodowe, tragiczną historię Polski, wzrost antysemityzmu, polityczne starcia w Chinach i skomplikowanie zimnej wojny. Korzystając z archiwów rodzinnych i materiałów z dwunastu krajów, autorka ukazuje niezwykłą podróż człowieka, którego można nazwać pierwszym "lekarzem bez granic" i intelektualistą o wyjątkowym poczuciu uniwersalizmu, co potwierdza jego przyjaciel Jean Monnet.