Łaskun. Lipowo. Tom 6

Pamiętam pierwsze spotkanie z twórczością Katarzyny Puzyńskiej -  wydaną  w 2014 roku powieść „Motylek”, okazała się moim odkryciem literackim na tamten czas. Pomysł z kryminalną intrygą w małej miejscowości, gdzie każdy ma swoje tajemnice i sekrety to rzecz znana w literaturze gatunku. Zupełnie jednak czyta się o ludziach żyjących w jednym z małych miasteczek USA (Stephen King) czy w Szwecji (Camilla Lackberg), a inaczej jeśli chodzi o naszych krajan, przypominających w swoim sposobie życia bohaterów popularnego serialu „Ranczo”. W Lipowie znajdziemy senny, mocno swojski klimat, a symbolem tego są m.in. pijaczkowie pod jednym ze sklepów. Stały element krajobrazu mniejszych miejscowości w Polsce. To jednak tylko połowa prawdy o mieszkańcach Lipowa. Druga połowa nawiązuje do kryminalnego charakteru opowieści Katarzyny Puzyńskiej. Trup ściele się gęsto w kolejnych powieściach polskiej pisarki. Interesujący jest fakt, że morderstwa stanowią w oczach autorki „Łaskun” przyczynek do rozwijania wielu wątków pobocznych. Część z nich ma charakter psychologiczny i obyczajowy, co osobiście poczytuje sobie na plus. Również przez fakt, że Katarzyna Puzyńska w przeszłości pracowała naukowo jako psycholog, a tym samym jej spojrzenie na motywach sprawców wydaje się pogłębiona zawodową praktyką.  

Kiedy zapoznałam się z opisem morderstwa w książce „Łaskun”, trudno mi było potem zasnąć. To nie zarzut w stronę autorki, przeciwnie! Chylę czoła przed Katarzyną Puzyńską, że wpadła na koncepcje stworzenia „ludzkiej dżdżownicy w Lipowie”. Plastyczność i sugestywność opisów nie pozwoliła mi sobie jednak uciec od makabrycznej zbrodni, jaka wydarzyła się w jednym z domów w Lipowie. Delegowani na miejsce funkcjonariusze policji odkrywają, że w domu znajdują się zwłoki dwojga ludzi: mężczyzny i gospodarza, oraz nieznanej kobiety, którą z uwagi na stan zwłok ciężko od razu zidentyfikować. Sprawca bestialskiego, podwójnego morderstwa wykazał się niebywałą wyobraźnią. Poszczególne części ciała obojga denatów, jak ręce, nogi czy głowa, zostały w przypadkowy sposób ze sobą zszyte. Całość tworzy „wysublimowane, artystyczne dzieło” i.... rzuca cień podejrzeń na dobrze znaną nam osobę z Lipowa. Gdzie ukrył się aspirant Daniel Podgórski?  

Daniel zbieg, ponieważ sprawy przybrały niebezpieczny dla niego obrót. Kto próbuje wrobić policjanta z Lipowa? A może poprzednie części serii Katarzyny Puzyńskiej nie powiedziały nam o mężczyźnie wszystkiego? Aktualnie Daniel nie wydaje się w dobrej formie. Podejrzany o zabójstwo stracił z oczu Weronikę i zmierza do odkrycia prawdy o tajemniczym morderstwie dwojga zszytych ze sobą ludzi. Jeśli do tego dodamy, że komisarz Koop trafiła do psychiatryka, a pod otoczką „egzotycznych tańców” kryje się siatka prostytutek w bliskiej okolicy Lipowa, otrzymamy przepis na wciągającą opowieść kryminalno-obyczajową. Tak moi drodzy, „Łaskun” to znakomita powieść, widać w niej „krok do przodu”, jaki  Katarzyna Puzyńska wykonała w poprzednich pięciu częściach swojej sagi o mieszkańcach Lipowa. Już wcześniej był ogień, a teraz dostajemy festiwal niespodzianek!  

Warto zwrócić uwagę na jedną rzecz. Poprzednie części miały nieco inną strukturę, aniżeli „Łaskun”. Katarzyna Puzyńska do tej pory tworzyła rozdziały, gdzie poszczególne akapity opisywały perspektywę zaangażowanych w intrygę bohaterów. Taka koncepcja na powieść była odważna od samego początku. Wydaje się, że polska pisarka sama zrozumiała, że z uwagi na rozmach, z jakim przedstawia losy mieszkańców Lipowa, niezbędne będzie usystematyzowanie fabuły i nadanie jej większej przejrzystości. Służy temu przedstawienie perspektywy każdego z bohaterów w osobnym rozdziale. Niby drobiazg, ale znacznie wpływa na komfort czytania. Zwłaszcza że „Łaskun” to nie jest typowy kryminał. To w istocie opowieść o ludziach, którzy mogą żyć gdzieś blisko nas. Może nawet znamy ich imiona, może każdego dnia mówimy im „dzień dobry”. A dalej nie wiemy, co mają w głowie i do czego są zdolni. Zupełnie jak sprawca okrutnych morderstw w Lipowie. Czy traumy z dzieciństwa usprawiedliwia czyny dorosłych? Na to pytanie odpowiedzi udziela Katarzyna Puzyńska w szóstej części sagi o kryminalnych zagadkach Pojezierza Brodnickiego. Sto jezior, sporo lasów i ludzie, którzy zrobią wiele, aby ukryć swoje sekrety.  

Jeśli szukacie mocnego kryminału na długie, chłodne wieczory, to powieść „Łaskun” będzie świetnym wyborem. A jak już zaczniecie, to wrócić z czasem do „Motylka” i przeczytacie kolejne części w chronologi proponowanej przez polską pisarkę. Takie podejście do jej twórczości pozwala bardziej docenić przemyślany pomysł na całą serię ?.  

 „Łaskun” to szósta część wciągającej serii kryminalnej o mieszkańcach małej wsi Lipowo. Poprzednie książki należące do cyklu przyniosły mi sporo frajdy i mrocznych zagadek na Pojezierzu Brodnickim. Lubię zaszyć się wieczorem w domu, złapać za kubek kakao i puścić wodze fantazji w towarzystwie mrocznych kryminałów. Ostatnimi czasy moja ulubiona autorką jest Katarzyna Puzyńska. Czasami trafiamy na książki, których wcale nie szukaliśmy, a jednocześnie bardzo potrzebowaliśmy. Tak było z „Motylkiem”, pierwszą częścią serii polskiej autorki wydana przez kilkoma laty. Choć od tamtej pory wiele się zmieniło, literatura spod znaku kryminału cieszy się w naszym kraju sporym powodzeniem, a symbolem sukcesu w tej materii są bez wątpienia Remigiusz Mróz i Katarzyna Bonda. Idzie jednak nowe, a Katarzyna Puzyńska znalazła dla siebie miejsce na mapie kryminałów w Polsce.  W oczach części fanów autorka „Łaskuna” wygodnie rozsiadła się na tronie, tworząc kryminały o nieco innym charakterze, aniżeli przyzwyczaili nas do tego najbardziej poczytni pisarze w naszym kraju. W powieściach polskiej autorki kryminalna zagadka pozostaje nie mniej istotna, aniżeli obyczajowo-psychologiczne tło, proponowanych przez nią opowieści.  

Początkowo byłam zaskoczona pomysłem Katarzyny Puzyńskiej na powieść „Łaskun”. Nie chodzi wcale o pomysł w zakresie intrygi kryminalnej, ta akurat jak tu u polskiej pisarki pozostaje makabryczna i do szalenie plastycznie opisana. To zresztą mocny punkt każdej powieści Katarzyny Puzyńskiej. Nie ma tutaj tanich chwytów ani naiwnych rozwiązań, autorka poważnie traktuje motywy sprawców i tworzy przy tym wnikliwe portrety psychologiczne. Co ciekawe, dotyczy to zarówno ludzi stojących po „jasnej”, jak i „ciemnej stronie mocy”. Ci pierwsi to oczywiście policjanci z posterunku policji w Lipowie. Można by się spodziewać, że ich praca w malowniczej scenerii Pojezierza Brodnickiego to spełnienie marzeń o spokojnej i udanej karierze zawodowej. Nic bardziej mylnego! Powieść „Łaskun” upewniła mnie w przekonaniu, że Lipowo to zagłębie polskiej kryminalistyki. Tym razem sprawa, z jaka mierzą się lokalni funkcjonariusze, przypomina mroczne koszmary z filmów Hitchcocka! Lipowo, choć jest fikcyjnym miejscem, przyciąga ludzi, którzy mocno stąpają po ziemi. Każdy z nas mógłby tamtędy przejeżdżać, szukając oszczędności na bocznych drogach przed opłatami na A1. 

Jedną z głównych postaci w powieściach Katarzyny Puzyńskiej pozostaje Daniel Podgórski. Polubiłam tę postać od samego początku. Pamiętam Podgórskieho jeszcze z „Motylka”, gdy mężczyźni w Lipowie tłumie ruszyli adorować nowo przybyłą do miasta kobietę. Pojawienie się Weroniko Nowakowskiej w Lipowie wywołało spore poruszenie, a w kolejnych tomach Daniel nawiązał z kobietą burzliwą, miłosną relację. Nie jest to oczywiście klasyczne love story, niemniej wspomniana para miewa swoje wzloty i upadki, a te drugie często związane są z charakterem pracy wykonywanej przez Daniela. Tym razem mężczyzna nie tylko wchodzi w rolę śledczego, ale... sam jest poszukiwany! Wszystko za sprawą morderstwa w domu bezrobotnego sędziego... Jego ciało wraz ze szczątkami kobiety o nieustalonej tożsamości, zostało odnalezione przez policjantów w trudnych do wyjaśnienia okolicznościach. Kto zadał sobie tyle trudu, aby pozszywać poszczególne członki dwóch ciał w jedną ludzką lalkę? Obecne w mieszkaniu podręcznik do psychologi i szczególnie ruda peruka rzuca cień podejrzeń na Daniela. Mężczyzna ma świadomość, że tylko zachowując wolność, będzie w stanie mieć wpływ na dalszy bieg śledztwa. Nawet jeśli oznacza to działanie na własną rękę wbrew przepisom prawa. To jedna z najtrudniejszych spraw, z jakimi do tej pory mierzył się Daniel Podgórski. Jeśli czytaliście poprzednie części, to wiecie doskonale, że główny bohater lubi mieć pod górkę i najlepiej sobie radzi, kiedy już nikt nie wierzy w jego sukces. Czy Weronika znajdzie w sobie siłę, aby trwać przy nim mimo ciążących na nim zarzutów?  

„Łaskun” to powieść Katarzyny Puzyńskiej wydana w 2016 roku nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka. Opasłe tomiszcze może wywoływać zawrót głowy: 832 strony to spore wyzwanie. Czy warto się go podjąć? Moim zdaniem „Łaskun” to jedna z najlepszych książek Katarzyny Puzyńskiej. Jest to w mojej opinii spory atut powieści osadzonych, że polska pisarka śmiało i odważnie eksperymentuje z gatunkiem kryminału. Chwilami wychodzi z tego opowieść o mocno zarysowanym, obyczajowym charakterze, niemniej dzięki temu otrzymujemy wnikliwy portret sennego Lipowa. Jednej z tych miejscowości, gdzie każdy ma coś do okrycia i gotów jest zabić, aby prawda o nim nie wyszła na jaw.