Kultura wizualna w Polsce. Spojrzenia

Polska kultura wizualna, choć jest integralnym elementem dziedzictwa narodowego, nadal pozostaje w dużej mierze nieodkryta i niedoceniana. Historycznie, obraz ustępował pola słowu pisanym, rzadko stając się przedmiotem teoretycznych analiz. Refleksje na temat widzenia i wizji były zdominowane przez literaturę, a społeczeństwo zwykle oceniane było jako posiadające ubogie kompetencje wizualne, z typowymi praktykami kulturowymi określanymi jako estetyczna monotonia lub nadmiar. Dwutomowa kompilacja, zawierająca zarówno teksty, jak i źródłowe obrazy od postaci takich jak Abramowski i Hansen po Rydet i Leśmiana, wyposażona w komentarze oraz autorskie wpisy dotyczące praktyk widzenia – od obrazu po melodramat – stara się przełamać te stereotypy. Celem nie jest jednak odnalezienie zapomnianych arcydzieł, ale raczej zwrócenie uwagi na bogactwo i złożoność polskiej kultury wizualnej, która łączy różne style, gatunki i media. Dążymy do przedstawienia i zbudowania spójnej wizji teorii i praktyk tej kultury w nowoczesnej Polsce.

Nasze badanie skupia się na analizie zasobów myśli polskiej dotyczącej widzenia, w przeszłości i obecnie, przede wszystkim w kontekście XX wieku, ale także w odniesieniu do tekstów i praktyk XIX wieku. Rozważamy te zjawiska zarówno na poziomie języka dyscypliny badań kultury wizualnej, jak i form współczesnych wyzwań kultury polskiej. Jak rozumiano widzenie, obrazy i publiczność w polskim kontekście? Jakie formy artystyczne były wykorzystywane do wyrażenia i analizy tych zagadnień? W jaki sposób widzenie jest praktykowane na co dzień, jak przejawia się w codziennych działaniach? Przyjmując archeologiczne podejście, zakładamy, że historyczno-kulturowe badania mogą prowadzić do nowego rozumienia teraźniejszości, a przeszłe obrazy i idee wizualne mogą inspirować dzisiejsze formy wyrazu i praktyki.

Książka ta jest współwydana przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, a jednym z jej redaktorów jest dr hab. Iwona Kurz, wykładowczyni tej instytucji, specjalizująca się w historii nowoczesnej kultury polskiej z wizualnej perspektywy, antropologii kultury wizualnej oraz problematyce ciała i gender. Jest autorką "Twarze w tłumie" i współautorką takich książek jak "Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach", "Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej", "Ekspozycje nowoczesności" oraz redaktorką tomu "Film i historia". Współredaguje również "Antropologię ciała" i "Antropologię kultury wizualnej" oraz redaguje czasopismo "Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej".