Korespondencja z lat 1952-1975

Jan Nowak-Jeziorański to kluczowa postać w najnowszej historii Polski. W czasie II wojny światowej trzykrotnie podejmował się ryzykownych misji, dostarczając tajne dokumenty rządowi polskiemu na emigracji. Po zakończeniu wojny nadal działał na rzecz odzyskania polskiej suwerenności, najpierw jako dziennikarz BBC, a następnie przez niemal 25 lat jako dyrektor Radia Wolna Europa. Po 1989 roku zabiegał o przyjęcie Polski do NATO i Unii Europejskiej.

Czterotomowa publikacja skupia się na działalności Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa pod kierownictwem Jana Nowaka. Trzeci tom zawiera korespondencję dyrektora z Edwardem Raczyńskim — członkiem Rady Trzech i przyszłym prezydentem Polski na uchodźstwie, który stał się bliskim przyjacielem i wsparciem dla Rozgłośni.

Radio Wolna Europa miało cele polityczne, ale Nowak-Jeziorański zdawał sobie sprawę, że audycje muszą łączyć politykę z edukacją i stanowić okno na zachodnią kulturę, w tym kulturę masową. Były one przeciwwagą dla zniekształcanej przez władze komunistyczne wizji historii Polski oraz dostarczały wiarygodnych informacji o wydarzeniach i osiągnięciach w literaturze, sztuce i muzyce. Dzięki Rozgłośni polska młodzież mogła po raz pierwszy usłyszeć piosenki zespołu The Beatles.

Dwa wcześniejsze tomy, wydane w 2018 roku, prezentowały mniej znane dokumenty z działalności RWE w latach 1950-1975, a także korespondencję Nowaka z kluczowymi współpracownikami Rozgłośni – Adamem Ciołkoszem i Aleksandrem Bregmanem.

Z wielkim żalem przyjąłem wiadomość o Pańskim odejściu z funkcji, na której przez 24 lata walczył Pan o najważniejsze wartości naszego narodu. Doskonale rozumiałem, w jak trudnych warunkach pełnił Pan swoje odpowiedzialne zadanie. Jeśli starałem się Pana wspierać, to nie tylko z przyjaźni, ale z przekonania, że na to zasługuje Pan w pełni. - Edward Raczyński do Jana Nowaka, 1975

Ocena ilości audycji historycznych w ogólnym czasie emisji nie jest prosta, ale niewątpliwie miały one znaczącą rolę w programie Rozgłośni. Wskazywały na to poruszane tematy, zwykle nieobecne w kraju z powodu cenzury, oraz wysoki poziom autorów, w tym publicystów, naukowców i świadków historii. - Ze wstępu Rafała Habielskiego