Kluczowy świadek. William Wisting. Tom 1

Pomijając Jo Nesbø, jest jedno nazwisko, które w dzisiejszych czasach świeci jaśniej niż wszystkie inne w norweskim kryminale, a jest nim Jørn Lier Horst. Od wielu lat dostarcza czytelnikom policyjnych thrillerów ze Stavern z Williamem Wistingiem w roli głównej. Po przeczytaniu jego debiutu, „Kluczowy świadek”, zdaję sobie sprawę, że ominęło mnie coś wspaniałego i z niecierpliwością czekam aż zagłębię się w pozostałe książki z tej serii.

„Kluczowy świadek” zaskoczył mnie od samego początku. Spodziewałem się dużo więcej szybkiej akcji, a dostałem coś zupełnie odwrotnego. Coś niesamowitego. Policjant po przejściach w gorącym pościgu za pozbawionymi skrupułów bandytami - znamy ten motyw i tą historię, a jednak udaje się autorowi wykrzesać z tego coś więcej. “Kluczowy świadek” to dobra powieść kryminalna w starym stylu. Jest to historia przyziemna, spokojna i stonowana. To poważna policyjna robota i tajemnica, która rozwija się powoli, ale skutecznie. Są tropy, przesłuchania i śledztwa... A nie krwawe jatki, pościgi samochodowe i rozczłonkowywanie ciał przez rytualnych seryjnych morderców. W skrócie... W przeciwieństwie do większości pisarzy kryminałów, historie pisane przez Horsta są dużo bardziej wiarygodne, a przez to też interesujące.

Częściowo wynika to z tego, że opowiadana historia oparta jest na prawdziwej sprawie kryminalnej. Sprawa Ronalda Ramma z końca lat 90. ma wiele podobieństw do pierwszej sprawy Williama Wistinga, nie tylko nazwisko (zamordowany nazywa się Pramm zamiast Ramm). Wiele okoliczności morderstwa jest podobnych, a jak pisze sam Horst w posłowiu, chyba najistotniejszą różnicą w stosunku do rzeczywistości jest to, że autor pozwolił sobie na rozwiązanie zagadki morderstwa.

Historia zaczyna się od tego, że Wisting i jego zespół śledczy muszą porzucić śledztwo w sprawie napadu z powodu braku tropów i postępów. Do wakacji pozostały już tylko godziny, ale Wisting i jego ludzie nigdy nie są w pełnym odpoczynku, na który czekali. W Stavern zostaje znalezione ciało. Starszy mężczyzna, który został pobity na śmierć we własnym domu, zostaje odnaleziony dopiero tydzień później. Podążamy za Wistingiem przez całe śledztwo i jesteśmy świadkami, jak sprawa przybiera kilka zaskakujących zwrotów na drodze do jej rozwiązania.

Jak już wspomniałem, jest to stary dobry policyjny kryminał skupiający się na procedurach śledztwa. William Wisting jest zdecydowanie bardziej Herkulesem Poirot niż Harrym Hole, że tak powiem. Bardzo uważnie śledzimy losy śledczego. Poznajemy wszystkie ważne i te nieco mniej istotne szczegóły z miejsc zbrodni, przesłuchań, wywiadów i innych rzeczy, które mogą przybliżyć policję do rozwiązania sprawy. Odpowiedzi na zagadkę morderstwa znajdują się przed nami jako czytelnikami, tak jak przed Wistingiem w jego notatkach. Jesteśmy zaangażowani. Spekulujemy. Myślimy i dyskutujemy. Tworzymy teorie i odrzucamy je w trakcie czytania.

Czytanie takich kryminałów to czysta przyjemność. Historia, która jest tak wiarygodnie opowiedziana, że wydobywa z nas wewnętrznego prywatnego detektywa. Bo ci z nas, którzy czytają kryminały mają jedną wspólną cechę... Uwielbiamy rozwiązywać zagadki! Mamy dreszcze podniecenia, gdy myślimy, że znamy odpowiedź, ale wciąż cieszymy się, gdy odkrywamy, że zostaliśmy oszukani.

Jedna rzecz to fakt, że fabuła "Kluczowego świadka" jest tak bliska rzeczywistości, że strony książki pachną krwią i formaliną, ale bohaterowie też wydają się wiarygodni, prawdziwi i przyziemni. Wierzymy w nich. Oni istnieją. Są tam. W biurze szeryfa lub na posterunku policji w centrum miasta. Jørn Lier Horst sam jest policjantem i zdecydował się na szczerość i wiarygodność, jeśli chodzi o policjantów i pracę w policji. Należy mu się za to uznanie. Nie jest rzeczą oczywistą, że spokojny, powolny realizm będzie się sprzedawał w naszym stuleciu. Każdy autor pokusi się o dodanie do rzeczywistości trochę dodatkowej krwi, przemocy i bagna. To się lepiej sprzedaje... Horst natomiast nie robi tego w "Kluczowym świadku" i to właśnie sprawiło, że tą powieść kryminalną czytało się tak znakomicie.

Bardzo się cieszę, że kupiłem więcej niż jedną książkę z serii o Wistingu (na razie dziewięć książek). Jest to gatunek kryminału o policyjnych procedurach, który uwielbiam. Jeśli pozostałe książki trzymają ten sam poziom, to nie dziwię się, dlaczego Horst stał się tak ogromnie popularny w ostatnich latach. Polecam serdecznie.

„Kluczowy świadek” to pierwsza z serii z Wiliamie Wistingu powieść kryminalna autorstwa Jørna Liera Horsta. Książka zawiera wszystko to, co najbardziej cenię w kryminałach - dobrze i dokładnie opisaną pracę policji. Trudno o bardziej klasyczną postać niż policjant William Wisting. Mężczyzna szykuje się do wyjazdu na letni urlop, gdy na jego biurko trafia sprawa, którą po prostu musi się zająć. Tak, właściwie zdążyłem przeczytać tylko kilka pierwszych stron, zanim miałem zamiar spisać tę powieść na straty jako jeden wielki banał. Postanowiłem jednak przeczytać książkę do końca i dzięki Bogu za to, bo okazało się, że „Kluczowy świadek” to faktycznie znakomita powieść kryminalna.

Starszy samotny mężczyzna, Preben Pramm zostaje znaleziony zamordowany. Od tygodnia leży martwy w swoim domu i zostaje znaleziony przypadkowo przez sąsiada. Sposób jego śmierci jest tak zaskakujący, że nie ma wątpliwości, iż jest to morderstwo i Wisting natychmiast rzuca się w wir śledztwa.

Pramm okazuje się początkowo trochę samotnikiem, ale w miarę jak detektywi odkrywają kolejne fakty, pojawiają się zaskakujące informacje o kontaktach w przestępczym podziemiu i dziwnych upodobaniach. Na krótko przed śmiercią Pramm nabył strzelbę, więc być może miał przeczucie, że ktoś chce go dopaść.

Już w pierwszej książce naprawdę podziwiam Wistinga, szczególnie jego zaangażowanie w wykrycie sprawcy okrutnego morderstwa. W pierwszym tomie poznajemy też żonę i dzieci Wistinga i dobrze jest mieć trochę wiedzy o jego życiu osobistym. Dostajemy wyraźny wgląd w to, jak bardzo Wisting przykłada się do pracy i tym samym zaniedbuje przede wszystkim Ingrid, ponieważ dzieci są już prawie dorosłe i gotowe do wyprowadzki z domu.

Przeczytałem wiele powieści kryminalnych i jedną z rzeczy, która mnie uderzyła, był bardzo metodyczny i systematyczny sposób pracy Wistinga. W większości powieści kryminalnych szczęście odgrywa dużą rolę w rozwiązaniu sprawy, ale w „Kluczowym świadku” to dokładna praca policji prowadzi do rozwiązania sprawy. Po skończeniu powieści dowiedziałem się, że autor Jørn Lier Horst jest nie tylko pisarzem, ale i policjantem, co wyraźnie widać w jego powieści. Sprawa, którą zajmuje się „Kluczowy świadek”, to fabularyzacja jednej z najbardziej spektakularnych norweskich spraw o morderstwo, która w Polsce jest chyba praktycznie nieznana. Fakt, że ta sprawa jest wręcz kopią prawdziwej sprawy z czasu, kiedy autor rozpoczynał swoją pracę w policji, tylko sprawia, że fabuła staje się jeszcze bardziej realistyczna.

To właśnie szczegóły śledztwa, wiele tropów, którymi policja podąża oraz wielu świadków i innych osób, z którymi rozmawia, sprawiają, że ta seria prawdopodobnie stanie się jedną z moich ulubionych serii kryminalnych. Wszystkie są bardzo realistycznie skonstruowane, nigdy nie ma rozwiązań przychodzących znikąd. Jest to metodyczne śledztwo, które ostatecznie prowadzi do określonych wyników. Wiele razy dochodzi do zmiany koncepcji, gdy wskazówki okazują się prowadzić donikąd, ale znów jest to jakby wzięte z rzeczywistości i to uwielbiam. Nawet jeśli tempo akcji nie zawsze biegnie z pełną prędkością, a nawet od czasu do czasu dochodzi do całkowitego zastoju, bo Wisting znów zostaje bez efektów i musi zacząć podążać w zupełnie innym kierunku.

Akcja toczy się w dość niespiesznym tempie i momentami czytelnik może się nieco zniecierpliwić. Kiedy jednak zdajesz sobie sprawę, że tempo odzwierciedla sposób funkcjonowania policji i śledztwa w rzeczywistości, to właściwie tylko sprawia, że powieść jest jeszcze bardziej wiarygodna. „Kluczowy świadek” to pierwsza książka z serii o Williamie Wistingu, z jaką miałem do czynienia i z pewnością przeczytam kolejne. Naprawdę warto po nią sięgnąć