Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg

Profesor Wacław Jędrzejewicz, po lekturze "Marzyciela i stratega", wyraził opinię, że przez kolejne pięćdziesiąt lat będzie to najlepsza publikacja na temat Piłsudskiego. Autor stworzył dzieło, które mimo swojej rzetelności naukowej, nie przytłacza czytelnika trudnym stylem. Cechuje się ono lekkością charakterystyczną dla poetyckiej i eseistycznej formy, co odróżnia tę książkę od typowych opracowań historycznych. Urbankowski, choć przykłada wagę do faktografii, podejmuje próbę przedstawienia mało znanych wydarzeń i szerokiego tła historycznego.

Szczególnie fascynujące jest ukazanie działalności marszałka poprzez pryzmat filozofii i etyki. Dzięki temu czytelnik ma okazję poznać moralne dylematy i lepiej zrozumieć kontrowersyjne decyzje, które Piłsudski podejmował na przestrzeni swojego dynamicznego życia. Autor opisuje bohatera jako osobę kształtowaną przez historię, a jednocześnie wywierającą na nią wpływ. Urbankowski odnosi się do Piłsudskiego z sympatią i zrozumieniem, jednak nie przyjmuje postawy bezkrytycznego adoratora. Taka perspektywa była szczególnie ważna w czasach, gdy w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dominowały oceny pisane na zamówienie polityczne.

W dzisiejszych czasach książka Urbankowskiego pozostaje aktualna, przeciwstawiając się nowej modzie na bezwzględną krytykę marszałka i jego najbliższych współpracowników. Odnosząc się do słów Stendhala, nie zawsze jest konieczne tworzenie na nowo biografii znanych postaci. Czasami warto wrócić do najbardziej wartościowych opracowań, takich jak to autorstwa Urbankowskiego, które jest niekwestionowane w swojej dziedzinie.

Bartłomiej Osuch