Etniczność i religia w Europie Środkowo-Wschodniej. Ujęcie statystyczne 1989-2019

Europa Środkowo-Wschodnia to region o bogatej mozaice etnicznej, gdzie spotykają się narody o korzeniach indoeuropejskich i nieindoeuropejskich. Przykładami są tu m.in. Finowie, Węgrzy, Tatarzy czy Turcy. Dodatkowo, w tym obszarze przenikają się trzy główne rodziny kulturowo-językowe: słowiańska, germańska i romańska. Warto także zwrócić uwagę na obecność Albańczyków oraz Greków, którzy nie wpisują się w żadną z tych kategorii, a także Romów, licznie zamieszkujących region. Oprócz tego, istnieje wiele mniejszych grup etnicznych, takich jak Goranie, Pomacy, Torbesze, którzy są słowiańskiego pochodzenia i wyznają islam. Gagauzi, wywodzący się od Turków, są prawosławni, natomiast Karaimi czy Tatarzy wprowadzają kolejne elementy różnorodności.

Pod względem religijnym, Europa Środkowo-Wschodnia jest miejscem, gdzie łączą się trzy wielkie religie monoteistyczne: judaizm, chrześcijaństwo oraz islam. W ramach chrześcijaństwa zaś odnajdujemy katolicyzm, prawosławie oraz protestantyzm z jego różnorodnymi nurtami, w tym luterańskim, kalwińskim, a także nowoprotestanckimi ruchami. Od czasów średniowiecza wyznawcy tych religii na tym obszarze walczyli ze sobą, ale i często współpracowali, tworząc unikalną tkankę społeczną.

Niniejsze opracowanie, podzielone na dwie części – pierwszą poświęconą zagadnieniom etniczno-narodowym, a drugą wyznaniowym – ma na celu analizę zmian, które zaszły w strukturze narodowościowej i religijnej w państwach regionu od 1989 do 2019 roku, czyli w ciągu trzydziestu lat po upadku komunizmu. Drugim celem jest próba oceny możliwych konsekwencji politycznych tych zmian w najbliższej przyszłości.

Dodatkowo, do książki dołączono aneks, który zawiera szczegółowe wyniki spisów powszechnych w państwach Europy Środkowo-Wschodniej z lat 1989-2019, z odniesieniem do spisów z okresu międzywojennego, co pozwala na szerokie porównanie w kontekście historycznym.