Dwudziestolecie Konstytucji RP

2 kwietnia 1997 roku w życie weszła Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, która obowiązuje po dziś dzień. Pomimo tego, że jest ona poddawana krytykom za niedociągnięcia, zbytnią ogólnikowość lub nadmierne szczegóły, specjaliści są zgodni, że nie jest to dokument doskonały. Wiele jej zapisów wymagało precyzji w orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego. Z perspektywy dwóch dekad można jednak stwierdzić, że wprowadzenie tej konstytucji przybliżyło Polskę do najlepszych europejskich wzorców prawnych, chroniących prawa człowieka i wolności jednostki, jak również zapewniających badanie konstytucyjności aktów prawnych oraz ich hierarchii.

W obszarze prawa konstytucyjnego utarło się przekonanie, że Konstytucja z 1997 roku jest dokumentem o dużej trwałości, trudnym do zmiany. W ciągu dwudziestu lat jej obowiązywania żadna siła polityczna nie była w stanie dokonać jej istotnej nowelizacji. Świadczy to o warunkach, w jakich została uchwalona – jako produkt szeroko rozumianego kompromisu społecznego. Odnosząc się do myśli Jeana Jacquesa Rousseau, można mówić o funkcjonowaniu tej konstytucji jako umowy społecznej, która wciąż obowiązuje.

Patrząc na genezę obowiązującej Konstytucji, należy się cofnąć do podpisania porozumień Okrągłego Stołu. Po sukcesie opozycji w wyborach parlamentarnych 1989 roku, transformacja polityczna w Polsce nabrała tempa. Nastąpiło przejście od państwa socjalistycznego do parlamentarnej demokracji. Świadectwem tych zmian były przede wszystkim korekty w prawodawstwie. Istotne nowelizacje dotykały Konstytucji PRL z 1952 roku, wprowadzano też duże zmiany w innych ustawach. Kulminacją tych działań była ustawa konstytucyjna z 1992 roku dotycząca relacji między władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz samorządu terytorialnego, znana jako Mała Konstytucja.

Równocześnie trwały zaawansowane prace nad nową konstytucją dla Trzeciej Rzeczypospolitej. Między latami 1993 a 1994 powstało kilka projektów nowego dokumentu, a Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego przez długie miesiące przygotowywała zintegrowany tekst, który stał się przedmiotem dyskusji parlamentarnej podczas Zgromadzenia Narodowego.