Dowód osobisty

W Czechach młodzież otrzymuje dowód osobisty już w wieku piętnastu lat. Nie oznacza to jednak, że mogą od razu sięgać po alkohol lub uczestniczyć w wyborach – na takie przywileje trzeba czekać do ukończenia osiemnastego roku życia. Czemu więc służy wczesne przyznanie dokumentu tożsamości? Dla bohaterów powieści "Dowód osobisty" odpowiedź jest oczywista: ułatwia to kontrolowanie obywateli. Daje władzom możliwość śledzenia ich kroków i utrzymywania dyscypliny.

Książka przedstawia losy grupy chłopców, którzy z pełnych energii wyrostków wyrastają na młodych buntowników, żyjących w rytmie muzyki bigbit. Z biegiem lat stają się dojrzałymi, choć wciąż zbuntowanymi mężczyznami, którym daleko do ulubieńców milicji. Ich relacje z władzą są napięte i naznaczone niechcianą uwagą.

Petr Šabach, uznawany przez czeskich krytyków za swojego najpoważniejszego dzieło, zręcznie opisuje nieustanne zmagania zwykłego człowieka z aparatami władzy. Książka prowadzi nas przez różne dekady – od końca lat sześćdziesiątych po współczesność – badając, gdzie i jak można odnaleźć wolność w czasach, które jej nie sprzyjają. Pisarz, z typową dla siebie nostalgią i humorem, stawia pytanie o to, czy kiedykolwiek czuliśmy się naprawdę wolni i czy nie najważniejsze jest to, z kim dzielimy nasze doświadczenia.

Na podstawie tej książki powstał film pod tym samym tytułem w 2010 roku, wyreżyserowany przez Ondřeja Trojana.