Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki

W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku w Stanach Zjednoczonych temat eugeniki stał się szeroko rozpowszechniony, prezentowany na festynach i targach. Ludzie rywalizowali w konkursach na „najzdrowsze rodziny”, a filmy edukacyjne promowały odpowiedni dobór partnerów w celu zapewnienia zdrowego potomstwa. Wiele uczelni wyższych w kraju zaczęło kształcić lekarzy i pracowników socjalnych, aby zamiast leczenia koncentrowali się na izolowaniu i kontrolowania osób uznanych za „niepożądane” – biednych, chorych psychicznie i innych marginalizowanych grup. Społeczeństwo amerykańskie zaczęło masowo akceptować pogląd, że zarówno fizyczne, jak i społeczne choroby można eliminować.

Elizabeth Catte bada historię ruchu eugenicznego w USA, szczególnie koncentrując się na stanie Wirginia. Łączy podejście badawcze z osobistymi doświadczeniami – tuż obok jej miejsca zamieszkania, w Western State Hospital, dokonano przymusowych sterylizacji na 1700 osobach. Obecnie trudno znaleźć odniesienia do tych czynów, podobnie jak do przymusowych przesiedleń osób uznawanych za „genetycznie zdegenerowane” czy też obozów pracy dla chorych psychicznie. Szpital został przekształcony w luksusowy hotel.

Książka „Czysta Ameryka” to fascynująca relacja o tym, co napędzało zwolenników eugeniki – zbiorowym strachu przed utratą władzy przez ludzi bogatych i białych. Wnikając w złożoności ekonomicznej polityki związanej z eugeniką, Catte analizuje pracę przymusową w zakładach psychiatrycznych Wirginii oraz zniszczenie całej dzielnicy w Charlottesville pod pretekstem rewitalizacji.

Z innej perspektywy, książka stanowi próbę zrozumienia, jak dawne wydarzenia określają współczesne nierówności. Catte, w swojej badawczą narracji, z sukcesem łączy chłód analizy historycznej z osobistym zaangażowaniem, tworząc książkę, która jest zarówno przystępna, jak i emocjonalnie przejmująca. Historie, które przedstawia, przypominają, że ślady eugeniki wciąż wpływają na dzisiejsze społeczności, nawet jeśli częściej próbuje się o nich zapomnieć niż dyskutować.