Czym jest filozofia starożytna?

Książka o tym z pozoru prostym tytule w rzeczywistości stanowi głęboką analizę starożytnych filozofów z perspektywy, która często bywa zapomniana przez współczesnych ludzi. Autor, Pierre Hadot (1922-2010), ceniony francuski historyk i teolog, a w młodości nawet katolicki duchowny, prezentuje kluczową tezę: filozofia w czasach starożytnych była przede wszystkim sposobem życia, a nie tylko teorią. Filozof nie miał na celu tworzenia systemów, lecz angażowanie się w ćwiczenia duchowe, które formowałyby jego postawę życiową.

Hadot, znany szczególnie z badań nad neoplatonizmem, analizuje poglądy od Sokratesa po wczesne chrześcijaństwo, kreując obraz antyku skoncentrowanego na dążeniu do mądrego życia i harmonii z kosmosem. Dla współczesnego czytelnika, wychowanego w duchu nowoczesnej nauki i późniejszego nacisku na teorie i abstrakcje, taka interpretacja filozofii wymaga zupełnie nowego spojrzenia na dzieje starożytnej myśli. Filozofia przestaje być akademickim udoskonalaniem obiektywnego obrazu świata, stając się raczej nieustannym ćwiczeniem w drodze do mądrości, swoistą nauką umierania.

Z tego punktu widzenia pojecie szkoły filozoficznej nabiera nowego sensu. Wolni od mylenia filozofii z naukami ścisłymi, zaczynamy poszukiwać mądrości i mędrców w współczesnym świecie, uznając, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby również nasze czasy były nimi bogate.