Czas odczuwalny. Proust i doświadczenie literackie

Po Prouście francuska literatura odkrywa różnorodne obszary emocjonalne i intelektualne: ekscytację szaloną miłością w dziełach Bretona i Aragona, filozoficzne refleksje Sartre'a, polityczne zaangażowanie Malraux, moralne poszukiwania Camusa oraz minimalistyczne spojrzenie Blanchota z nurtem Nouveau Roman. Wraz z Cunninghamem literatura ściga się z emocjonalną intensywnością Prousta, mimo że czasem odrzuca jego unikalny styl i tematy seksualne. Z nielicznych pisarzy czerpiących z Prousta, Blanchot szczególnie podkreśla implozję pustki, która rozwija tematiku "Czasu odnalezionego". Niemniej jednak, ta głębia pozostaje w cieniu milczenia wobec brutalności zła, które dla Prousta stanowi odwrotność bytu. W jego amoralizmie znalazło się miejsce dla różnorodnych intelektualistów: Mauriac, który bada rozkosze piekielne, Bataille, zgłębiający mistyczne doświadczenia, oraz poważny Benjamin, który analizuje tę szczęśliwość mimo sprzeczności materii proustowskiej.

Gilles Deleuze przygląda się poglądom Prousta na temat homoseksualizmu, analizując je z filozoficzną precyzją, która opiera się na rozróżnieniu ogólnego i lokalnego homoseksualizmu. Według Deleuze'a, ten drugi obejmuje współistnienie różnych płciowych części, które nie potrafią się ze sobą skomunikować, prowadząc do oddzielenia płci jako narządów. Całe to rozważanie dąży w stronę teorii transseksualizmu jako najwyższego poziomu zrozumienia u Prousta.

Proust ukazuje homoseksualistę jako ofiarę ostracyzmu społeczeństwa, co prowadzi do odczuwania winy wynikającej z wykluczenia. Homoseksualizm jest w jego ujęciu tworem społecznym, podobnie jak status Żydów, których również dotyka normatywna nietolerancja. Narrator obrazuje także psychotyczną moc transseksualizmu. Wszyscy ludzie są jego zdaniem hermafrodytycznymi istotami, choć w różnym stopniu. Takie szaleństwo obserwujemy u postaci takich jak baron Charlus czy różni książęta. Szaleństwo to, jak zauważa Pani de Guermantes, jest tematem refleksji narratora, wyrażającym się w sennych wizjach pełnych absurdalnych wydarzeń, np. stu dziesięcioletnim Charlusie czy pani Verdurin płacącej miliardy za bukiecik fiołków.

Baron Charlus jest postacią fascynującą i złożoną, z oczami wyrażającymi mieszankę uwagi, pasji i niepokoju, niczym szczeliną, przez którą ulatuje jego niespójna energia. To osobliwe połączenie cech czasami prowadzi do eksplozji werbalnej, która ujawnia chaotyczny charakter jego wnętrza. Na szczęście, ten potencjalnie niszczycielski ładunek znajduje ujście w jego wyrazistej retoryce, chociaż okazjonalnie przybiera formę gwałtownej, obraźliwej niewstrzemięźliwości.