Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych

„To być może najbardziej stabuizowana grupa ofiar II wojny światowej” – takie słowa usłyszała autorka od archiwistki na początku swojej pracy nad książką. Rzeczywiście, polskie ofiary nazistowskiego programu „eutanazji” są mało znane, a informacje, które dotarły do nas, nie weszły do powszechnej świadomości. Ilu z nas wie, że ofiar było co najmniej dwadzieścia tysięcy? Albo że gazowych komór Niemcy po raz pierwszy użyli do zgładzenia pacjentów szpitala psychiatrycznego w Owińskach?

Książka „Bezduszni” to przejmująca opowieść o tym, co zostało wyparte, przemilczane i zapomniane. Kalina Błażejowska, na przykładzie trzech miejsc: dziecięcej kliniki psychiatrycznej w Lublińcu, szpitala psychiatrycznego w Gostyninie oraz domu opieki w Śremie, ujawnia wszystkie kategorie ofiar tego tragicznego programu. Ofiarami były niepełnosprawne dzieci, dorośli z zaburzeniami psychicznymi oraz niesamodzielni seniorzy - osoby, które niemieccy lekarze uznali za „bezduszne istoty”, prowadzące „życie niewarte życia”.

Błażejowska z niezwykłą starannością dociera do nieznanych dokumentów, odkrywa szokujące fakty, odnajduje naocznych świadków oraz krewnych ofiar – wszystko po to, aby przywrócić pamięć o zapomnianej zagładzie, która nie znalazła miejsca w powojennych rachunkach krzywd.

„Czy Pani próbuje mnie zabić?” – zapytałbym autorkę, gdybyśmy rozmawiali o tej książce. Wydawało mi się, że wiemy już wystarczająco wiele, że opłakaliśmy ofiary i pogodziliśmy się z faktem, iż oprawców nie spotkała sprawiedliwość. Tymczasem ta wiedza wciąż boli. „Bezduszni” to ważne dzieło pokazujące, że choć zawsze jesteśmy spóźnieni, to zawsze warto opowiadać o tych historiach” – Włodzimierz Nowak.