Tomasz Strzyżewski - sylwetka autora

Niezależny publicysta i działacz emigracyjny, Tomasz Strzyżewski zyskał znaczne uznanie po opublikowaniu w 1977 roku "Czarnej Księgi Cenzury PRL", która demaskowała mechanizmy działania cenzury w Polsce Ludowej po jego emigracji do Szwecji.

Urodzony w rodzinie lekarskiej w Krakowie, Tomasz dorastał w czasie, gdy jego ojciec, Juwencjusz Strzyżewski, kończył studia medyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. Jego dziadek, Wincenty Strzyżewski, zginął w zbrodni katyńskiej, co pozostawiło głęboki ślad w rodzinie. Młodzieńcze lata Tomasza miały miejsce w Krakowie, gdzie jego introwertyczna natura, nazwana przez niektórych "milczkiem", prowadziła do konfliktów rodzinnych, szczególnie z ojcem. W rezultacie dorastając, zerwał z religią, zmagał się z trudnościami w szkole i na krótko interesował się komunizmem. Opisywany przez brata Ryszarda jako "nadwrażliwy, zwariowany romantyk", Tomasz doświadczył burzliwej młodości.

Początki jego edukacji obejmowały V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego, po którym próbował studiów na Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie. Choć rozpoczął pisanie pracy dyplomowej, studiów ostatecznie nie ukończył. Jako młody człowiek dołączył do Związku Młodzieży Socjalistycznej, a później wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co jednak nie wpłynęło znacząco na jego kariery.

W 1974 roku Tomasz zdecydował się na wyjazd do Szwecji, planując zarobić tam na mieszkanie. Rok później, mimo wyjazdu i rezygnacji z pracy, wrócił do Polski, gdzie zatrudnił się w Głównym Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, dzięki wsparciu brata. Mimo braku wcześniejszej wiedzy o instytucjonalnej cenzurze, to praca w GUKPPiW skłoniła go do spojrzenia na nią krytycznie i przyczyniła się do jego decyzji o jej ujawnieniu.

Spędził 18 miesięcy w GUKPPiW, starając się o paszport, który otrzymał dopiero w 1977 roku. W tym czasie ręcznie skopiował "Księgę Zapisów i Zaleceń GUKPPiW", której dostęp był dla niego ograniczony. Po tym ostatnim dyżurze szybko wyjechał z Polski, przemyciwszy dokumenty do Szwecji, gdzie opublikował je jako "Czarną Księgę Cenzury PRL".

W Szwecji, pomimo nieufności środowisk polonijnych, które podejrzewały go o bycie agentem, Strzyżewski aktywnie angażował się w działalność emigracyjną, wspierając Konfederację Polski Niepodległej i publikując w wielu tytułach prasowych. Władze PRL ograniczyły mobilność jego rodziców, co skłoniło go do dołączenia do protestu głodowego przed ambasadą PRL w Sztokholmie.

Dziś Tomasz mieszka w Sztokholmie i nadal jest aktywnym publicystą. W 2005 roku Instytut Pamięci Narodowej przyznał mu status pokrzywdzonego, a rok później uhonorowano go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Mimo planów wydania poprawionej wersji "Czarnej Księgi Cenzury PRL" w 2009 roku, projekt został odwołany z powodu sporów o przedmowę, którą wydawca uznał za kontrowersyjną, co przez Tomasza zostało odebrane jako forma cenzury.