Zbiorowa niewinność. Wypieranie Szoah z niemieckiej pamięci

Książka stanowi krytyczną analizę powszechnego poglądu, że współcześni Niemcy w pełni zrozumieli lekcję historii, dobrze wiedząc, czym był Holokaust, i przyjmując odpowiedzialność za winy przodków. W swym prowokacyjnym eseju Samuel Salzborn argumentuje, że jest zupełnie odwrotnie – w Niemczech wciąż panuje mit zbiorowej niewinności.

Autor zwraca uwagę na brak rozliczeń zbrodni nazistowskich w powojennym niemieckim wymiarze sprawiedliwości. Opierając się na badaniach opinii społecznej, podkreśla, że narracja o niemieckiej ofierze jest nadal żywa w debatach publicznych i kulturze popularnej dotyczącej II wojny światowej. Starannie bada dyskurs związany z tzw. wypędzonymi i zastanawia się, dlaczego masowe zaangażowanie Niemców w Holokaust oraz utrzymanie nazistów przy władzy nigdy nie weszły do powszechnej świadomości społecznej.

Pomimo oficjalnych deklaracji o skutecznym rozliczeniu się z epoką narodowego socjalizmu, Salzborn dowodzi, że autentyczna konfrontacja z przeszłością, tak jak postulował Theodor W. Adorno, ograniczyła się jedynie do szczątkowej formy. W ciągu kilku dekad niemieckie społeczeństwo przeszło od bycia wspólnotą sprawców do powojennej wspólnoty wyparcia pamięci, zjednoczonej antysemickimi projekcjami i etnicznymi fantazjami o samowiktymizacji.

Samuel Salzborn (ur. 1977) jest politologiem i profesorem na Uniwersytecie w Gießen. Opublikował m.in. książki takie jak "Globaler Antisemitismus. Eine Spurensuche in den Abgründen der Moderne" (2018) oraz "Angriff der Antidemokraten. Die völkische Rebellion der Neuen Rechten" (2017). Jego badania skupiają się na teorii polityki, historii idei i współczesnym prawicowym ekstremizmie. Od 2020 roku pełni funkcję pełnomocnika miasta Berlin do spraw zwalczania antysemityzmu.