Sztuka polska. Sztuka XIX wieku

Sztuka XIX wieku zajmuje w dziejach polskiej kultury i świadomości narodowej wyjątkowe miejsce. Na jej odrębną pozycję wywarła wpływ polityczna sytuacja narodu pozbawionego własnego państwa. W tym czasie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej zachodziły jednak istotne zmiany cywilizacyjne. Rozwinął się przemysł i komunikacja, powstały nowoczesne miasta, gwałtownie przeobraził się krajobraz kulturowy. Kształtująca się kultura masowa sięgała po nowe techniki przekazu wizualnego - jak litografia wielkonakładowa, drzeworyt ilustracyjny, fotografia - dzięki czemu stworzono czasopisma ilustrowane. Założono instytucje życia intelektualnego i artystycznego - szkoły, muzea, galerie, teatry. Broniąc narodowej tożsamości, stworzono sztukę odwołującą się do polskiej kulturowej tradycji, a zarazem związaną z ogólnoeuropejskimi nurtami intelektualnymi i artystycznymi. Od lat czterdziestych XIX wieku Polacy byli obecni w europejskim życiu artystycznym, zwłaszcza, że duże grupy malarzy i przedstawicieli innych dyscyplin przebywały na stałe we Francji, Włoszech czy Bawarii. Sukcesy na paryskich Salonach obrazów Stattlera i Rodakowskiego (Portret matki pędzla Rodakowskiego Delacroix uznał za arcydzieło), na międzynarodowych wystawach sztuki - Matejki, Brandta, Siemiradzkiego czy Czachórskiego wprowadziły sztukę polską do świadomości Europejczyków.

Tom VI obejmuje architekturę, ogrody i parki, rzeźbę, malarstwo i rysunek, grafikę, fotografię oraz rzemiosło artystyczne. Dodatkowo został on uzupełniony o sztukę Śląska i Pomorza Zachodniego.