Szczury, wszy i historia

Podróżując przez świat w poszukiwaniu źródeł chorób zakaźnych, zaczyna się je postrzegać jako żywe byty. Mają one stulecia historii, przetrwały wiele ludzkich pokoleń i prowadzą własny żywot. Ich rozwój oraz przemieszczanie się można opisać niczym biografię. Tyfus plamisty jest wyjątkowo wdzięcznym tematem do takiego podejścia, dzięki swoim niecodziennym cyklom pasożytnictwa w organizmach owadów i zwierząt, które dopiero niedawno zostały w pełni zrozumiane.

Tyfus plamisty to znakomity przykład badania ewolucji pasożytów, przewyższający pod tym względem inne choroby zakaźne. Porównywalny w swoim destrukcyjnym wpływie na ludzkość z dżumą czy cholerą, tyfus plamisty pozostaje jednym z najtragiczniejszych przykładów ciężkiego losu, jaki przychodzi ludziom znosić w obliczu epidemii.

Praca nad chorobami zakaźnymi przez lata stawiała mnie zarówno na pierwszej linii frontu walki z epidemiami, jak i w laboratorium. Stopniowo uświadamiałem sobie, jak istotny wpływ klęski epidemii miały na losy narodów oraz na rozwój i upadek cywilizacji. Ta doniosłość bywa niemal zupełnie pomijana przez historyków i socjologów.

Rozdziały odnoszące się do tego tematu to więcej niż tylko uwagi wstępne. Być może zainspirują przyszłych historyków, dysponujących wiedzą, której mi brakuje, do poświęcenia należnej uwagi tym czynnikom i włączenia ich do analiz przeszłości ludzkości.

Nie uważam jednak, że przyczyniłem się do historii medycyny w sposób rewolucyjny. Korzystałem ze źródeł wszędzie tam, gdzie były dostępne, czerpiąc z prac wybitnych uczonych, takich jak Schnurrer, Hecker, Ozanam, Haeser, Hirsch, Murchison i inni.