Różnowiercy polscy. Szkice obyczajowe i literackie

Aleksander Brückner (1856-1939) to znany polski kulturoznawca i historyk literatury, który wniósł ogromny wkład w badania nad literaturą polską i słowiańską. Jest autorem takich dzieł jak "Encyklopedia staropolska", "Dzieje kultury polskiej", "Słownik etymologiczny języka polskiego" oraz "Dzieje języka polskiego". Został również uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.

W swojej pracy Brückner koncentruje się na polskich różnowiercach, ze szczególnym uwzględnieniem Arian, których uznaje za najbardziej polski nurt reformacji. Już na początku książki zauważa, że protestanci w Polsce mieli takich działaczy jak Hozjusz, Skarga czy Wujec, a także Andrzej Frycz Modrzewski. Jednak podkreśla, że mimo ich wysiłków, często ginęły ich sprawy i wspomnienie o nich. Brückner stara się ożywić tę część polskiej myśli, która nie była związana z katolicyzmem, lecz często mu się przeciwstawiała.

Autor rozpoczyna swoje rozważania od Jana Łaskiego, przybliżając jego postać i idee. Następnie wspomina innowiercę Marcina Krowickiego, by w końcu skupić się na głównym temacie książki: dziejach, prześladowaniach i obyczajach polskich Arian oraz ich literaturze. Praca Brücknera jest więc ważnym przypomnieniem o różnorodnych nurtach religijnych i intelektualnych obecnych w polskiej historii.