Ptaki bez skrzydeł

Na początku XX wieku, w malowniczej miejscowości na południowym zachodzie Anatolii, od wieków współżyją ze sobą Turcy, Grecy, Ormianie, chrześcijanie oraz muzułmanie. Ich życie toczy się w harmonii – łączą się w małżeństwa, zawiązują przyjaźnie i pomagają sobie nawzajem. Muzułmanie składają ofiary przed ikoną Najświętszej Maryi Panny, a chrześcijanie, naśladując sąsiadów, ozdabiają sosny czerwonymi szmatkami, wierząc, że ich życzenia się spełnią. Niecodzienne relacje ma również miejscowy imam z chrześcijańskim księdzem – często się odwiedzają, choć po zmroku, by nie budzić niepotrzebnych spekulacji, a ich rozmowy na tematy teologiczne nie mają końca. Codzienność przerywana jest jedynie drobnymi skandalami: narodzinami wyjątkowo urodziwej dziewczynki, zdradą żony lokalnego bogacza czy rytuałem oczyszczenia z podejrzeń o truicielstwo.

Jednocześnie na światowych arenach mają miejsce znaczące wydarzenia. Następuje wzrost nacjonalizmów, a w ich imię Grecy, Serbowie, Czarnogórcy, Bośniacy i Bułgarzy dokonują masakry na Turkach, zmuszając muzułmanów do opuszczenia swych domów. W tym czasie narasta ruch młodoturków, pragnących reform, którego jednym z liderów staje się Mustafa Kemal, przyszły Atatürk. Jako zasłużony dowódca bitwy o Gallipoli i jedyny osmański generał pierwszej wojny światowej, który nie znał smaku porażki, staje się twórcą nowoczesnej Turcji.

Mieszkańcy anatolijskiego miasteczka stają się częścią wielkiej narracji, pełnej wojennych koszmarów: gwałtów, głodu, rabunków i bitewnego horroru. Ostatecznie jednak doświadczają najcięższego ciosu – nowoczesne, świeckie państwo postanawia pozostać tureckie, a wszyscy Grecy, Bułgarzy, Ormianie i inni chrześcijanie będą musieli opuścić swe domy. Czy wielowiekowa tradycja i krajobraz zostaną zredukowane do pustych wspomnień?

Louis de Bernières w swoim niezwykłym literackim dziele łączy wielkie wydarzenia historyczne z losami mieszkańców tego małego miasteczka na rubieżach imperium. Ich miłości i tragedie zestawia z fascynującą biografią Mustafy Kemala Atatürka, jednego z kluczowych bohaterów w dziejach Turcji.