Przedwiośnie

W „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego czytelnicy zainteresowani klasyką polskiej literatury odnajdą głęboki portret psychologiczny bohaterów oraz szczegółowy zarys dziejów Polski na początku XX wieku. Powieść polskiego pisarza pozostaje utrzymana w stylistyce charakterystycznej dla realistów, z subtelnym zacięciem romantycznym i  skupia się na perypetiach życiowych młodego Cezarego Baryki oraz jego najbliższych.

Cezary, syn Seweryna Baryki i Jadwigi Dąbrowskiej, jest głównym bohaterem tej pełnej wzruszeń i bogatej w refleksje historii. Wychowany w miłości matki oraz tęsknocie za ojczyzną, Cezary wyrasta na młodego człowieka o wielkim umiłowaniu do wolności. Wszystko zaczyna się w Baku, gdzie młody Baryka poznaje smak owej wolności, kiedy jego ojciec zostaje powołany do wojska. Tak rozpoczyna się czas buntu głównego bohatera powieści „Przedwiośnie”. Stefan Żeromski znakomicie oddał bunt młodego chłopaka, który woli spędzać czas z kolegami, włóczyć się i wagarować, aniżeli pomóc mamie w codziennych obowiązkach. Wkrótce mają wydarzyć się wielkie rzeczy. Rewolucja 1917 roku staje się punktem zwrotnym w życiu Cezarego. Młody Baryka staje się częścią ruchów rewolucyjnych, by w końcu dostrzec własne błędy w popieraniu ruchu bolszewickiego. W miarę jak główny bohater „Przedwiośnia” dojrzewa, postać Cezarego staje się coraz bardziej wyrazista. Krótko mówiąc, Stefan Żeromski pozwolił dorosnąć bohaterowi powieści. Ewolucja Cezarego, pełna buntowniczej i dążenia do wolności, przemieniła się w postawę akceptacji dla najważniejszych wartości w życiu: miłości, rodziny oraz poświęcenia dla najbliższych.

Warto dodać, że Stefan Żeromski, przedstawiając losy rodziny Baryków, opisuje jednocześnie życie polskiego społeczeństwa pod zaborami. Narracja w powieści „Przedwiośnie” od początku do końca pozostaje umiarkowanie dynamiczna, z jednoczesnym wyraźnym eksponowaniem kolejnych etapów życia bohaterów utworu Stefana Żeromskiego. Momentami autor „Przedwiośnia” zawęża czas opisywanej historii całej rodziny, koncentrując się na kluczowych dla Cezarego momentach. Moim zdaniem barwnie oddane zostały także opisy przyrody, choć w tym zakresie „Przedwiośnie” nie wytrzymuje zderzenia z powieścią Elizy Orzeszkowej pod tytułem „Nad Niemnem”. W miarę jak akcja powieści „Przedwiośnie” się rozwija, Cezary odkrywa prawdziwe oblicze komunizmu i skutki, jakie ten niesie ze sobą dla polskiego społeczeństwa. Zderzenie z rzeczywistością przyczynia się do szybkiego dojrzewania głównego bohatera i zrozumienia wartości, które niesie ze sobą patriotyzm i umiłowanie dla ojczyzny pielęgnowane przez państwa Baryków przez całe życie. Wartości te zostają z czasem poddane poważnej próbie, gdy Cezary staje przed wyborem pomiędzy przywiązaniem do ideologii a lojalnością wobec rodziny, narodu i w końcu własnych przekonań.

Żeromski szczegółowo i wiarygodnie oddaje zmieniający się wówczas klimat w polskim społeczeństwie. Początek XX wieku to trudny czas dla Polski. Stefan Żeromski umiejętnie ukazuje zarówno piękno, jak i smutek ówczesnego okresu, a także skomplikowane dylematy, przed którymi stało ówczesne młode pokolenie ludzi. W tym sensie „Przedwiośnie” to powieść o nadziei, która mimo przeciwności losu wciąż tli się w sercach bohaterów. Warto moim zdaniem zwrócić uwagę na język utworu, który jest bardzo charakterystyczny dla twórczości Stefana Żeromskiego. Autor powieści „Przedwiośnie” posługuje się bogatym słownictwem, wyrafinowanymi opisami oraz nierzadko zaskakującymi metaforami, które sprawiają, że lektura „Przedwiośnia” to prawdziwa przyjemność dla miłośników literatury w klasycznym tego słowa znaczeniu. Bogactwo języka i ważny przekaz sprawiają, że współcześnie powieść „Przedwiośnie” można czytać także jako uniwersalną opowieść o poszukiwaniu własnej tożsamości oraz miejsca na świecie. Dylematy, z jakimi mierzy się młody Cezary Baryka, pragnienie zrozumienia i zmiany rzeczywistości wokół siebie, pozostają bliskie kolejnym pokoleniom młodych ludzi. Być może fakt ten przyczynił się do tego, że „Przedwiośnie” niezmiennie należy do kanonu lektur szkolnych. Czy to dobrze? Z pewnością proza Stefana Żeromskiego niesie za sobą ogromną wartość, trzeba jednak być gotowym na przyjęcie ważnych prawd życiowych znakomitego polskiego autora.

W świetle współczesnych problemów społecznych i politycznych powieść „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego może być również inspiracją do refleksji nad rolą rodziny czy znaczeniem patriotyzmu dla młodego pokolenia. Moim zdaniem „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego to jedna z tych książek, które warto przeczytać, niezależnie od wieku czy zainteresowań literackich. Historia przedstawiona w utworze polskiego literata to opowieść, która porusza i daje do myślenia, a jednocześnie przypomina, że każda epoka niesie ze sobą zarówno trudne wybory, jak i możliwości odnalezienia własnej drogi w życiu. Cezary Baryka pokonał wiele trudności, zanim stał się mężczyzną. Powieść „Przedwiośnie” przypomina, że nie ma w tym zakresie drogi na skróty.

Witajcie drodzy miłośnicy literatury pięknej! Dzisiaj chciałabym podzielić się z Wami spostrzeżeniami na temat jednej z najważniejszych powieści rodzimej literatury. Mowa oczywiście o „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego. Niedawno miałam okazję omawiać lekturę utworu polskiego pisarza na zajęciach języka polskiego i w ramach powtórki piszę oto recenzję dla „Przedwiośnia”. Zobaczymy, co z tego wyjdzie! ?

Kontekst historyczny dla powieści Stefana Żeromskiego to przemiany społeczno-polityczne na przełomie XIX i XX wieku. Był to czas wielkich niepokojów, kiedy możliwość odzyskania niepodległości wydawała się bliższa sercom milionów Polaków aniżeli kiedykolwiek wcześniej. Akcja powieści „Przedwiośnie” ukazuje Polskę tuż po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Polonistka zwracała uwagę, jak ważne dla zrozumienia powieści pozostaje uwzględnienie kontekstu historycznego utworu Stefana Żeromskiego. Zapamiętałam, zapisałam i przeanalizowałam. Wyszło mi, że polski autor ilustruje zarówno euforię związana z odzyskaniem wolności, jak i problemy, które musiało przezwyciężyć młode państwo w obliczu wielkich przemian. Trudno uwierzyć, że historia przedstawiona w powieści „Przedwiośnie” rozgrywa się zaledwie sto lat temu. Zupełnie inny świat, inne pragnienia, inne także obawy, jakimi żyli ówcześni ludzie. Mimo to autor „Przedwiośnia” porusza ważne dla natury człowieka wartości. Kto z nas nie chciałby kochać i być kochanym, akceptowanym i rozumianym?

Na zajęciach szczegółowo analizowaliśmy postać Cezarego Baryki jako symbol młodego pokolenia Polaków. Młody chłopak stoi przed wyborem drogi życiowej. Dylematy, z jakimi mierzy się główny bohater „Przedwiośnia”, nie są tylko jego osobistymi rozterkami, ale również odzwierciedleniem w szerszym kontekście dylematów polskiego społeczeństwa. Wnikliwa analiza losów Cezarego pozwala zrozumieć wartości i ideały, które kierowały młodzieżą w czasie odzyskania przez Polskę niepodległości. Warto też zwrócić uwagę na motyw emigracji, który odgrywa istotną rolę w „Przedwiośniu”. Widać to zarówno w życiorysie głównego bohatera, jak i jego ojca czy w końcu rozczarowanej za ojczyzną matki. Emigracja postrzegana jest jako zarówno źródło wartościowych doświadczeń, jak i przyczyna samotności. Stefan Żeromski w oczywisty sposób poddaje krytyce część ówczesnego społeczeństwa w naszym kraju. Powrót Cezarego związany był z wielkimi oczekiwaniami, tymczasem w kraju wciąż panoszą się korupcja, widoczne są nierówności społeczne czy w końcu homofobia i uprzedzenia wobec dawnych emigrantów. Stefan Żeromski w powieści „Przedwiośnie” wskazuje na potrzebę zmian i przemian społecznych, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji nowo powstałego państwa. Stefan Żeromski nie owija w bawełnę, co widać po stylu i języku, jakim posługuje się do opisu wspomnianych zjawisk społecznych. Bogactwo języka i widoczna emocjonalność w postawie bohaterów sprawiają, że czytelnik może lepiej poczuć klimat epoki oraz lepiej zrozumieć uczucia samych bohaterów. Język jest pełen liryzmu i symboliki, co dodaje powieści sporej dozy dramatyzmu.

Ważnym elementem powieści „Przedwiośnie” jest również wizja odbudowy Polski przedstawiona przez Stefana Żeromskiego. Pomimo krytycznego obrazu społeczeństwa, autor wierzy w możliwość zmiany, opartej na wartościach takich jak solidarność, uczciwość i współpraca. Tymczasem współcześnie Polska wydaje się podzielona jak nigdy: może należałoby wprowadzić w Polsce obowiązek czytania „Przedwiośnia” przynajmniej raz w tygodniu, dla utrwalenia postawy „jedność buduje, zgoda rujnuje”?

Powieść „Przedwiośnie”, choć napisana wiele lat temu, wciąż porusza ważne tematy dla życia jednostki i całego społeczeństwa. Jakiś czas temu miałam okazję czytać, powieść Charlesa Dickensa pod tytułem „David Copperfield” i zastanawiałam się, jak porównać wspomniane dzieło do utworu Stefana Żeromskiego. W jednym i drugim przypadku autorzy przedstawili życie głównych bohaterów od wczesnej młodości do etapu dorosłości. Rodzima literatura nie ma w tym zakresie się czego wstydzić, powieść Stefana Żeromskiego, choć osadzona w zupełnie innych realiach, pozostaje ważnym utworem dla kolejnych pokoleń czytelników. Dwa razy, jeśli mnie pamięć nie myli, pojawiły się w „Milionerach” pytania związane z fabułą powieści „Przedwiośnie”. Lepiej przeczytać i wiedzieć, niż później żyć z myślą, że gdzieś między słowami dzieła Stefana Żeromskiego była ukryta odpowiedź za milion złotych! ?