Pośród klęsk i zwycięstw

Książka opisuje niezwykłe życie polskiej rodziny, odpornej na burzliwe wydarzenia XX wieku, w tym dwie wojny światowe, przymusowe przesiedlenia oraz komunistyczne prześladowania. Helena Mycielska, urodzona w 1906 roku i żyjąca prawie 103 lata, była świadkiem tych dramatycznych czasów. Wspólnie z mężem wychowywała pięcioro dzieci, które pozostały wierne wartościom Bóg, Honor, Ojczyzna. Jej pamiętnik to nie tradycyjna kronika, a raczej zbiór krótkich form literackich, impresji i minireportaży. Przewijają się tam zarówno członkowie jej rodziny, jak i znani politycy, arystokraci oraz osoby z niższych sfer, takie jak służący czy żebracy. Helena dzięki swojej zadziwiającej pamięci zdołała ocalić od zapomnienia wiele nazwisk i wydarzeń.

Jej pisarstwo przywodzi na myśl migawki flesza, momentalnie wydobywające z mroków przeszłości obrazy, które trwale zapisały się w jej pamięci – począwszy od dzieciństwa, przez życie jako panna, żona, matka, aż po rolę babki i prababki. Te wspomnienia stanowią ważne świadectwo historyczne. Styl autorki, pełen emocji, sprawia, że książkę tę pochłania się z zapartym tchem. "Pośród klęsk i zwycięstw hrabiny Heleny Mycielskiej" można postawić obok wspomnień polskich arystokratek takich, jak księżna Lubomirska czy księżna Sapieżyna. Niesamowita pamięć autorki, podkreślana przez jej syna i redaktora, czyni jej wspomnienia przepełnionymi szczegółami, dając czytelnikowi iluzję bezpośredniego kontaktu z historią.

Osobiście doświadczyłem tego metafizycznego uczucia podczas spotkania z Panią Hrabiną, gdy opowiadała o swojej przygodzie z ułanem Beliny, który odwiedził dwór w Białaczowie w 1914 roku. W pamiętnikach hrabiny Mycielskiej wyróżnia się klarowność stylu i wielkoduszność ocen, które są dowodem najlepszych tradycji, jakie reprezentuje. Książka, dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury, jest cennym dokumentem epoki, w której pisały kobiety będące nie tylko świadkami, ale również uczestniczkami dramatycznej historii Polski XX wieku.