Polskie złudzenie narodowe Księgi wtóre

Współcześni analitycy często posługują się utartym schematem, przypisując wszelkie problemy społeczno-gospodarcze albo czasom PRL-u, albo współczesnym mechanizmom kapitalistycznym. Proponują oni uproszczony obraz świata, w którym społeczeństwo polskie cierpi z powodu korupcji, niczym uprawa zboża opanowana przez chwasty. Według ich pomysłu, wystarczyłoby utworzyć specjalny organ, który oczyści społeczeństwo z tych chorobliwych wpływów. Jednak uczciwa analiza przeszłości pokazuje, że nadzieja na cudowne rozwiązania jest iluzoryczna. Korupcja w Polsce ma głębokie, historyczne korzenie i dla wielu stała się normalnym stylem życia, do tego stopnia, że nie jest już nawet traktowana jako występek. Wobec zakorzenionych w kulturze dewiacji oraz wypaczeń wartości społecznych, nawet najsprawniejszy system egzekwowania prawa staje się bezradny. Dysputa na temat moralnego upadku społeczeństwa nie jest u nas możliwa, zmuszałaby bowiem do krytycznego spojrzenia na własne działania i przekonania. Zawsze chętniej wskażemy winnych na zewnątrz, choć sami chętnie przywołujemy obraz legendarnego komesa Skarbka, symbolu czystości i hojności, traktując go jako swoje dziedzictwo. Jesteśmy przekonani o własnej praworządności i uczciwości.