Podmiot i dyskurs w świetle myśli wybranych przedstawicieli poststrukturalizmu francuskiego

Ta książka podejmuje próbę zrozumienia poststrukturalizmu, skupiając się na teorii podmiotu wyłaniającej się z prac Jacquesa Lacana, Michela Foucaulta i Jacquesa Derridy. Szczególną uwagę poświęca historycznemu znaczeniu i roli Lacana w tym kontekście, często pomijanemu w Polsce, oraz analizuje relacje między wymienionymi myślicielami. Jednym z kluczowych zagadnień jest koncepcja podmiotu – autora, człowieka, który, mimo zapowiedzi „śmierci” podmiotu w teoriach francuskich filozofów na rzecz tekstu i dyskursu, przetrwał i pozostaje aktywny. To etyczne działanie, a nie jedynie samoświadomość (Cogito), jest podstawowym czynnikiem odróżniającym teorię poststrukturalistyczną, czyniąc ją zarówno nowatorską, jak i spójną.

Złożoność teorii podmiotu w poststrukturalizmie polega na trudności przekazania jej w formie językowej, gdyż koncepcje te uwydatniają różnicę między aktem a treścią wypowiedzi. Życie językowe, którego doświadczamy, komplikuje dokładne ujęcie teorii podmiotu piszącego i mówiącego. Podmiot wypowiedzi, czyli „ja” myślące, ujawnia się w treściach swych wypowiedzi, ale oddzielony jest przepaścią od „ja” działającego – etycznego, czynnego uczestnika konwersacji i interpretatora. Poststrukturalizm interesuje się podmiotem działania, który podejmuje decyzje i bierze za nie odpowiedzialność. W związku z tym, co mówimy, nie nadąża za faktem, że mówimy, a sam fakt mówienia jest zawsze nierozerwalnie związany z etyką podmiotu.