Performanse pamięci w literaturach i sztukach

Podjęcie się tematu poruszanego w książce „Performanse pamięci w literaturach i sztukach” to zadanie wymagające odwagi. Ta publikacja próbuje połączyć różne typy praktyk i towarzyszących im koncepcji teoretycznych, które są ściśle związane z pamięcią, pamiętaniem oraz wiedzą o przeszłości. Skupia się ona na trzech głównych rodzajach praktyk: świadczenia, rekonstrukcyjnych oraz spekulatywnych. Współczesne literatury i sztuki oferują odmienne formy ich realizacji. Istotne jest, aby uwzględnić ich różnorodność i nie próbować ich ujednolicić, gdyż różnią się one zarówno metodologiami, jak i kontekstem oraz fazą rozwoju, w których się znajdują w obrębie nauk humanistycznych.

W refleksji nad studiami pamięci zauważamy dojrzewające diagnozy wieszczące nadejście kultury posttraumatycznej oraz kryzys praktyk świadczenia. Z drugiej strony badania kontrfaktualne i spekulatywne zyskują dopiero na znaczeniu, rozwijając narzędzia analizy. Praktyki rekonstrukcyjne sytuują się w połowie tej drogi, próbując łączyć sprawdzone metodologie, by stworzyć bardziej pogłębione podejścia teoretyczne.

Pomysł połączenia tych różnych praktyk można porównać do bajkowej sytuacji z utworu Iwana Kryłowa, gdzie wysiłki łabędzia, raka i szczupaka nie mogły poruszyć ładunku. Niemniej jednak, łączy je wspólny mianownik: każda z tych praktyk, czy to świadectwa, rekonstrukcje, czy spekulacje, stanowi kombinację działań afektywno-kognitywnych. Są one ulokowane na granicy pomiędzy dyskursami faktograficznymi a jawną fikcją, pozostając w polu napięcia między nimi i wciąż wywołując zainteresowanie akademickie i artystyczne.