Operacja TPAJAX. Zamach stanu w Iranie (1953)

19 sierpnia 1953 roku doszło do dramatycznego przewrotu politycznego w Iranie, który doprowadził do obalenia rządu Mohammada Mosaddegha. To kluczowe wydarzenie było rezultatem współpracy brytyjskich i amerykańskich służb wywiadowczych w ramach tajnej operacji o nazwie „TPAJAX”, realizowanej z pomocą irańskich rojalistów. Skutki zamachu były dalekosiężne, zaprzepaszczając szanse na rozwój demokratycznych i liberalnych struktur w Iranie oraz wpływając na relacje tego kraju z mocarstwami zachodnimi, jak i innymi państwami na arenie międzynarodowej. Zamach z 1953 roku stał się punktem zwrotnym w historii Iranu, a także fundamentem dla obecnych napięć między Teheranem a Waszyngtonem.

Książka ta dogłębnie analizuje przebieg przewrotu, bada jego tło, kluczowych uczestników oraz konsekwencje. Odpowiada na istotne pytania związane z ingerencją służb wywiadowczych w politykę innego kraju, uwzględniając społeczne i polityczne konteksty, planowanie tajnych operacji oraz ich długofalowe skutki. Centralna Agencja Wywiadowcza (CIA) odegrała kluczową rolę w przeprowadzeniu przewrotu, współpracując z brytyjskim Secret Intelligence Service (SIS, MI6). Operacja ta była determinowana interesami narodowymi Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, które dążyły do realizacji swoich strategicznych założeń na Bliskim Wschodzie. Motywacja do podjęcia takich działań w tajemnicy wynikała z chęci utrzymania politycznych wpływów w Iranie bez ujawniania swojego udziału.