Od Marksa do Chruszczowa

Dzisiejsi krytycy moskiewscy surowo piętnują Stalina za gloryfikowanie jednostki oraz za to, że decyzje były podejmowane jednoosobowo, kosztem procesu kolektywnego decydowania. Oskarżają go również o dyktatorski sposób rządzenia i nadanie nadmiernej władzy policji politycznej ponad partią. Choć są świadomi, że narzucone przemiany takie jak szybkie uprzemysłowienie doprowadziły do dramatycznego zubożenia mas oraz że kolektywizacja rolnictwa była realizowana przez przymus i terror, nie kwestionują socjalistycznego charakteru państwa, które stworzył Stalin, mimo że jego działania faktycznie przeczyły podstawowym zasadom socjalizmu.

Eksperyment, jakim jest leninizm, trwa już pół wieku. Bez wchodzenia w spekulacje na temat jego dalszej trwałości, świadomi jesteśmy, że jego ostateczną bronią są potężne nuklearne arsenały. Możemy jednak zauważyć, że leninizm utracił swoją pierwotną duszę i teraźniejszość, przypominając bardziej martwą formę, czeka na moment, gdy historia umieści ją w swoim cmentarzysku.