Nakręcana pomarańcza

"1984" George’a Orwella, "Nowy wspaniały świat" Aldousa Huxleya, czy "My" Jewgienija Zamiatina to jedne z najważniejszych dzieł antyutopijnych współczesności. Jednak najstraszniejszym aspektem tych książek nie są czyny ich bohaterów, lecz przemiany, jakie zachodzą w ich pozornie ludzkiej świadomości. "Mechaniczna pomarańcza" Anthony’ego Burgessa jest znakomitym przykładem takiej literackiej legendy, dodatkowo rozsławionej przez kultowy film Stanleya Kubricka. Wyjątkowość tej powieści tkwi także w niezwykle oryginalnym języku, jaki Burgess stworzył dla jej potrzeby. Robert Stiller, tłumacząc książkę na język polski, wykazał się imponującą kreatywnością, tworząc wizję języka, którym Polacy mogliby kiedyś mówić. Akcja książki rozgrywa się w przyszłości i w nienazwanym mieście. Nieliczne elementy wskazują nieświadomie, że mogłoby to być w Anglii czy Ameryce, z akcentem na Londyn bardziej niż Nowy Jork. W późniejszej o dwadzieścia pięć lat adaptacji scenicznej autor zaznaczył, że akcja dzieje się „w jakiejś stolicy w nieprzewidywalnej przyszłości”, dodając element rosyjskiego alfabetu nad wejściem do baru, sugerując, że to również może być za Żelazną Kurtyną, jednocześnie podkreślając, że cyrylica może być jedynie kaprysem projektanta.