Nadberezyńcy

"Nadberezyńcy" to uznawana za najwybitniejsze dzieło Czarnyszewicza powieść, która łączy w sobie elementy epickiej narracji z awanturniczą i romansową opowieścią, ukazując dramatyczne losy mieszkańców polskich zaścianków na terenach między Berezyną a Dnieprem w latach 1911-1920. Uznawana jest za jedną z najważniejszych i najpiękniejszych książek literatury polskiej, będąc swoistym odpowiednikiem "Wojny i pokoju" dla Kresów.

Michał Kryspin Pawlikowski docenia jej niezwykłą siłę oddziaływania. Z kolei Czesław Miłosz podkreśla jej wciągający charakter, przyznając, że lektura była dla niego niemal nieodpartym doświadczeniem. "Nadberezyńcy" dołączają do kanonu literatury o polskiej szlachcie zagrodowej, stając obok takich dzieł jak "Pan Tadeusz", "Potop" czy "Nad Niemnem", co zauważa Jędrzej Giertych.

Józef Czapski, w swoim liście do Jerzego Stempowskiego, wyraża głębokie uznanie dla tej książki, która choć napisana po polsku w Argentynie przez szlachcica znad Berezyny, czaruje swoją muzykalnością i słowotwórczym językiem. Czapski zwraca uwagę na autentyczność wizji i miłość do ziemi, która w tej powieści sprawia, że inne dzieła wydają się przy niej chłodne i sztuczne.