Wędrowiec i jego cień

“Wędrowiec i jego cień” to zbiór aforyzmów stworzonych przez znanego niemieckiego filozofa Fryderyka Nietzschego. Została ona opublikowana jako swoisty dodatek do jego innego dzieła “Ludzkie arcyludzkie” w 1880 roku.

Z twórczością Nietzschego mi nieco nie po drodze. Nie jestem specjalistą w zakresie filozofii, ani etyki, a jego dzieła wydają mi się bardzo hermetyczne i przeintelektualizowane. Do tej pory przeczytałem najsłynniejszego jego dzieło “Tako rzecze Zaratustra” (które nie było wcale takie złe, ale wypróbowało moje granice skupienia i uwagi) oraz “Poza dobrem i złem” (którego lektura była dla mnie istną męczarnią). Postanowiłem więc dać temu autorowi jeszcze jedną (ostatnią) szansę i sięgnąłem po dzieło, które nosi tytuł “Wędrowiec i jego cień”.

Bliski śmierci z powodu choroby, Nietzsche nawiązuje dialog ze swoim cieniem - tą stroną siebie, która zajmuje się myśleniem religijnym. Najpierw jest jego zwyczajowa krytyka tego, jak religia odnosi się do dylematu przyjemności, później opowiada o tym jak francuscy pisarze są lepsi od niemieckich (bez zagłębiania się we francuskich pisarzy), niemiecka muzyka jest czasami wspaniała, ale denerwująca, a także dokonuje promocji wolnego myślenia. Ale potem zaczyna popierać prawa wyborcze kobiet (co jest zaskakujące, biorąc pod uwagę to, co zwykle mówił o kobietach), mówi, że nauczanie rozcieńcza wolne myślenie, oraz inteligentną i bardzo kontynentalną krytykę socjalizmu. Kończy się zakwestionowaniem altruizmu jako pojęcia; przy którym cień ma zranione uczucia, a następnie znika.

Te krótkie aforyzmy, bardzo często niepoparte żadnymi konkretnymi wydarzeniami, są niezwykle stymulujące intelektualnie - jaka to różnica w porównaniu do wyczerpujących wywodów, które autor prezentował mi wcześniej! Jest kilka kwestii, z którymi wprost się nie zgadzam albo uważam za warte rozszerzenia/skorygowania (są momenty, w których książka jest bardzo niedzisiejsza), ale w ogólnym rozrachunku jestem pozytywnie zaskoczony. Z “Wędrowca i jego cienia” wyciągnę kilka mądrych sentencji, ale najbardziej zapamiętam ten aforyzm: “W samotności samotnik pożera sam siebie, w tłumie pożera go tłum. Wybierajże teraz!”. Polecam samemu zapoznać się z tym dziełem i wyrobić sobie opinię.

Od dłuższego czasu chciałam w końcu przeczytać coś autorstwa Friedricha Nietzschego i ogólnie zabrać się za literaturę filozoficzną. Nie znam się zbytnio na filozofii, w przeciwieństwie do mojego chłopaka, a wiem, że on ubóstwia tego autora. Dorwałam więc w antykwariacie książkę “Wędrowiec i jego cień” i zaczęłam czytać. Z początku nie byłam za bardzo przekonana do tej lektury, ale później odnalazłam w niej coś dla siebie.

Książka ta jest zbiorem aforyzmów Nietzschego na różne tematy. Bardzo miło mi się ją czytało ze względu na wiele ciekawych spostrzeżeń wyrażonych w bardzo dowcipny i inteligentny sposób. Mówi jednak w wielu punktach o kontekście kulturowym tamtych czasów i taka lektura może nieco znużyć. Ja jednak bardzo często się zastanawiałam nad tym jak można zastosować słowa Nietzschego w dzisiejszych czasach. W dzisiejszym świecie poprawności politycznej i podejściu nieurażającego kogokolwiek, słowa tego wybitnego filozofa mogłyby zostać uznane na bardzo prowokatorskie. Choć sama jestem przeciwna kategoryzowaniu ludzi, myślę, że osoba Nietzschego szybko stałaby się persona non grata, pomimo często progresywnego myślenia.

W aforyzmach bardzo ujęło mnie to, że autor “Tako rzecze Zaratustra” dość ironicznie i sarkastycznie podchodzi do otaczającej go rzeczywistości. Każdy aforyzm można odczytywać wręcz jako bon mot - kończy się jakąś zabawną puentą, która mówi coś o otaczającej nas rzeczywistości. Jeśli tak ma wyglądać czytanie filozofii to ja jestem jak najbardziej za :).

“Wędrowiec i cień” okazał się bardzo interesującą lekturą. Wiadomo, jest w niej kilka kwestii zdecydowanie przestarzałych i z perspektywy czasu dość niezrozumiałych (dlaczego Nietzsche tak bardzo nie lubił pisarzy niemieckich?), ale ogólnie miło się zaskoczyłam. Szczerze spodziewałam się, że ta książka będzie trudniejsza do zrozumienia, ale okazała się na tyle ciekawa, że mam aż ochotę sięgnąć po kolejne dzieła filozoficzne. Szczerze polecam!