Historia wychowania w starożytności

Henri-Irne Marrou (1904-1977), uznany francuski znawca starożytności i profesor Sorbony od 1945 roku, zyskał sławę dzięki swojej fundamentalnej pracy wydanej w 1948 roku. Książka ta stanowi analizę systemów edukacyjnych rozwijających się przez piętnaście wieków, od X wieku p.n.e. do V wieku n.e. Pojęcie "wychowania" odnosi się tutaj głównie do edukacji formalnej, lecz według Marrou zauważalna staje się ona dopiero w momencie przekształcenia się "kultury wojownika" w "kulturę skryby", opartą na umiejętności pisma. Z kolei ideał tężyzny fizycznej ustępuje miejsca rozwijaniu zdolności umysłowych.

Ten analizowany okres jest zamknięty dwoma "wiekami ciemnymi", które charakteryzują się brakiem pisanych źródeł: początkowym okresem Grecji przedhomeryckiej i późniejszym czasem chrześcijańskiej Europy po upadku Rzymu. Zmiany nadeszły w epoce karolińskiej, przynosząc odrodzenie edukacji w duchu chrześcijańskim. Marrou szczegółowo opisuje helleńskie tradycje edukacyjne, omawiając metody nauczania pisania, matematyki, muzyki, retoryki, i coraz mniej dominującej kultury fizycznej. Wyrafinowana, a zarazem przystępna narracja autora pozwala czytelnikowi przenieść się w czasie i odczuć dynamikę opisywanej epoki.

Książka zawiera również refleksję polityczną, ponieważ była tworzona częściowo w czasie II wojny światowej. Marrou przekazuje przesłanie, że mimo barbarzyńskich okresów historii, współczesna ludzkość nadal jest spadkobiercą starożytnego klasycyzmu.