Higieniści. Z dziejów Eugeniki

W sierpniu 1997 roku Sztokholm stał się centrum uwagi światowych mediów. Wywołała to seria odkryć dotyczących polityki sterylizacji w Szwecji, która trwała aż do lat 70. XX wieku. W ramach polityki „higieny rasy”, demokratyczne państwo opiekuńcze zmuszało tysiące ludzi do operacji pozbawiających ich płodności, dzieląc obywateli na „pożytecznych” i „małowartościowych”. Zaskakujące było to, że przez wiele lat media nie nagłośniły tego tematu. W odpowiedzi na te kontrowersje, tydzień po publikacjach, rząd Szwecji ogłosił utworzenie komisji mającej na celu zadośćuczynienie poszkodowanym.

Maciej Zaremba Bielawski, autor artykułów ujawniających te przerażające praktyki, przedstawił je w książce „Higieniści...”. Publikacja ta jest rozwiniętą wersją tekstów prasowych, uzupełnioną o eseje przybliżające historię eugeniki oraz postawy jej orędowników, przeciwników i fanatyków w takich krajach jak Stany Zjednoczone, Niemcy pod rządami nazistów, Szwecja i Japonia. Książka pokazuje, że idea usuwania jednostek „niegodnych życia” nie była domeną wyłącznie Niemców. W latach 30. XX wieku również w Polsce teorie eugeniczne znajdowały zwolenników wśród wybitnych i postępowych postaci, takich jak Tadeusz Boy-Żeleński czy znani lekarze.

W szczególnych rozdziałach dla polskich czytelników autor analizuje, jakie motywy kierowały tymi osobami i dlaczego nie znalazły szerokiego poparcia w Polsce. Chociaż obecnie nie prowadzi się programów państwowych ukierunkowanych na „genetyczne ulepszanie” społeczeństwa, eugenika nie została całkiem odrzucona. Tego typu myślenie odradza się w nowych formach, na przykład w USA, gdzie dzieci składają pozwy przeciwko rodzicom i szpitalom z powodu wrodzonych wad.