Była Żydówka, nie ma Żydówki

Marian Pankowski w swojej najnowszej powieści snuje skomplikowaną alegorię dotyczących relacji polsko-żydowskich. Opowieść koncentruje się na postaci ostatniej Żydówki z miasta N., która po wojnie otrzymuje zaproszenie od ziomków z odległej Ameryki. Mają oni zamiar wystawić spektakl oparty na jej dramatycznej przeszłości. Przeżywając na nowo swoje wspomnienia, bohaterka ponownie konfrontuje się z bolesną i nieco zapomnianą przeszłością, z której trudno się wyzwolić. Autor zręcznie ożywia różnorodne ludowe antysemickie stereotypy, przedstawiając je za pomocą owadów, węży i bezwstydnych kotów, które nie posiadają stałego miejsca, przez co są postrzegane jako rewolucjoniści. W tle tej opowieści Pankowski odkrywa odwieczny konflikt w cierpieniu między Polakami a Żydami, który współczesność przypomina jedynie w burzliwych debatach o pamięci oraz podczas patetycznych uroczystości, gdzie ofiary stają się wyłącznie aktorami w przedstawieniu.