Martin Buber - sylwetka autora

Martin Buber, znany żydowski filozof, dorastał we Lwowie i stał się wybitnym badaczem chasydyzmu. To właśnie ten religijno-filozoficzny nurt miał kluczowy wpływ na jego myślenie, wyrażone m.in. w popularnej w Polsce książce "Opowieści chasydów". Chasydzi wierzyli w dialog z Bogiem manifestującym się w otaczającej rzeczywistości, co przekładało się na widzenie każdej rzeczy i działania jako części Boskiej chwały. Wspólnoty były tam budowane na fundamencie indywidualizmu jednostek, co znalazło odzwierciedlenie w antropocentrycznym podejściu Bubera i jego niechęci do ścisłych systemów myślenia oraz irracjonalizmu.

Centralne miejsce w jego filozofii zajmowało przykazanie miłości. Buber widział możliwość przybliżenia Boga do naszego świata poprzez prostotę, pokorę, radość i zaangażowanie. Krytykował zarówno nadmierny kolektywizm, jak i ekstremalny indywidualizm, podkreślając potrzebę życzliwości wobec siebie i innych. Podkreślał, że prawdziwe życie opiera się na spotkaniu, a nasze „ja” zawsze kieruje się ku czemuś. Kryzys w relacjach jest, według niego, kryzysem samego człowieka.

Buber wprowadza rozróżnienie między relacjami „ja-ono” i „ja-Ty”. Pierwsza z nich jest monologowa, niezbędna do życia ludzkiego i naukowego poznania, lecz nie odpowiadająca pełni relacji międzyludzkich. Aby zbudować prawdziwy dialog, konieczna jest relacja „ja-Ty”, zakładająca istnienie świadomej osoby, potencjału człowieka, i wzajemnego uznania partnerów w dialogu, z pełną świadomością obcowania z innym człowiekiem jako dziełem Stwórcy.

Problem polega na tym, że ludzie niekiedy unikają odkrycia się przed innymi i zamiast tworzyć dialog, poprzestają na monologowaniu lub udają dialog. Buber twierdził, że pełnoprawna i głęboka relacja „ja-Ty” możliwa jest zazwyczaj tylko z jedną osobą, ze względu na wymagany wysiłek i energię.