Armia spartańska

W trakcie długotrwałych kampanii przeciwko Tebom w IV wieku p.n.e., sprzymierzeńcy Lacedemończyków zaczęli tracić zapał do dalszej walki pod ich sztandarami. Powodem rozczarowania był fakt, że podczas gdy sojusznicy wystawiali licznych wojowników, Sparta przydzieliła na front jedynie niewielką ilość swoich ludzi. Aby zilustrować różnice, król Sparty, Agesilaos, polecił, by Lacedemończycy i ich partnerzy usiedli w dwóch oddzielnych grupach. Następnie polecono przedstawicielom poszczególnych zawodów, jak garncarze, kowale, cieśle czy budowniczowie, by wstali. Ku zdumieniu wszystkich, niemal wszyscy sprzymierzeńcy powstali, lecz żaden Lacedemończyk się nie poruszył — byli oni bowiem kształceni wyłącznie jako wojownicy, a naukę pokojowych rzemiosł pozostawiano innym. Dobrze rozbawiony tym odkryciem, Agesilaos rzekł, wskazując na swoich żołnierzy: "Widzicie więc, ilu więcej żołnierzy wystawiamy!" (Plutarch, Żywot Agesilaosa 26).

Ta sytuacja ukazuje, że Lacedemończycy stanowili unikalną armię zawodową starożytnej Grecji, będącą elitarną formacją militarną. Struktura społeczna i system edukacji Sparty były skonstruowane tak, aby kształtować wybitnych żołnierzy. Izokrates obrazowo porównał spartiatów do stałego obozu wojskowego, podczas gdy Arystoteles w swoim dziele "Polityka" krytykował ich społeczeństwo za nadmierne skupienie na wartościach militarnych. Jego zdaniem, Spartanie po osiągnięciu dominacji, nie umieli jednak funkcjonować w czasach pokoju.