Serce nie do pary. O księdzu Janie Twardowskim i jego wierszach

Ksiądz Jan Twardowski, urodzony w 1915 roku, długo pozostawał postacią tajemniczą, cieszącą się uznaniem w kręgach miłośników poezji głównie od lat siedemdziesiątych XX wieku, a jego popularność znacząco wzrosła w latach osiemdziesiątych. Twardowski określał siebie jako "starszego pana z odrąbaną młodością", co dobrze oddaje jego skromność i niechęć do publicznego dzielenia się swoim życiem osobistym. To podejście, będące echem nauk z Seminarium Duchownego, zasadzało się na przekonaniu, że ksiądz powinien zachować dystans i nie szukać rozgłosu. Taka postawa miała swoje zalety, ponieważ pozwalała na pełne skupienie się na poetyckiej wartości jego wierszy, jednak z drugiej strony brak szczegółów z życia prywatnego poety pozostawiał pole do spekulacji wśród krytyków.

Waldemar Smaszcz, literaturoznawca i przyjaciel Twardowskiego, przez ponad dwie dekady zgłębiał twórczość i życie poety. W wyniku tych bliskich relacji powstała pierwsza książka wspomnieniowa z cyklu "Ludzie, których spotkałem", oparta na rozmowach z ks. Twardowskim. Smaszcz odwiedził wiele miejsc związanych z dzieciństwem i młodością księdza, skorygował niektóre jego wspomnienia, zwłaszcza te dotyczące życia na wsi i doświadczeń wojennych, a także zgłębił jego bogatą młodzieńczą twórczość publikowaną w "Kuźni Młodych". To właśnie w tych latach ukształtowała się jego miłość do przyrody i specyficzny humor, który później charakteryzował jego religijną lirykę.

"Serce nie do pary" to książka, która po raz pierwszy skupia się na osobie i twórczości księdza Twardowskiego, będąc owocem wieloletnich spotkań i głębokiej analizy jego utworów, w tym młodzieńczych. Waldemar Smaszcz, który urodził się w 1951 roku w Gdańsku i studiował polonistykę w Toruniu, jest uznawanym historykiem literatury i eseistą. Pierwsze swoje teksty publikował w 1975 roku. Jego prace koncentrują się na literaturze emigracyjnej, chrześcijańskich inspiracjach w polskiej literaturze oraz twórczości pokolenia wojennego. Szczególne miejsce w jego działalności zajmuje poezja księdza Twardowskiego, z którym opracował między innymi antologie "Bóg czyta wiersze". Smaszcz jest laureatem wielu nagród literackich i odznaczeń, w tym Złotego Krzyża Zasługi oraz Insygnia Najczcigodniejszego Krzyża Pro Ecclesia et Pontifice, które otrzymał od Jana Pawła II w roku 2000.