Pamięć gromadzi prochy. Szkice historyczne i osobiste

Książka przenosi czytelnika przez niecodzienne spojrzenie na historię Polski, obejmującą okres od XI do XXI wieku. Kluczowe wydarzenia narodowe ukazane są w sposób przewrotny – katastrofy to skutek „wstawania z kolan”, pierwsze powstanie przedstawione jest jako dzieło osoby o zaburzonej psychice, a Niemcy, Żydzi i Rusini jawią się jako ofiary Polaków. Komuniści występują tu jako ci, którzy ocalili Polskę. Autor, Andrzej Romanowski, stawia kontrowersyjne tezy, badając sens polskich dziejów i patrząc na nie z różnych perspektyw, co pozwala dostrzec ukryte znaczenia. Według niego obecnie jesteśmy odłączeni od polskiej tradycji, nie pojmując jej w pełni i przechowując tylko wspomnienia. Historia przedstawiona jest oczami trzech pokoleń, ukazujących różnorodną gamę polskich postaw w ubiegłym stuleciu. Książka łączy reportaże z podróży po Europie Środkowo-Wschodniej z próbami pojednania z sąsiadami oraz analizy spuścizny komunizmu. Opowieści o tradycjach rodzinnych podkreślają polską walkę o niepodległość, a wspomnienie o "żydowskiej kamienicy" przywołuje czas wielonarodowej Rzeczypospolitej. Ta pozycja jest najbardziej osobistą pracą autora. Andrzej Romanowski to profesor na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Instytucie Historii PAN, główny redaktor Polskiego słownika biograficznego i kierownik Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. Redaguje również serię Biblioteka Literatury Pogranicza w wydawnictwie Universitas. W jego dorobku znajdują się liczne publikacje naukowe, eseistyczne i publicystyczne, takie jak „Antykomunizm, czyli upadek Polski” (2019) oraz „Wschodnim pograniczem literatury polskiej” (2018).